Về tới đầu làng, Kính rẽ lên một gò đất sỏi, đứng ngắm cảnh quê hương mà chàng xa vắng đã lâu ngày... Vẫn dải núi Là chắn ngang đằng phương tây; vẫn các chỏm rừng bát ngát về phía Trung Môn; làng Ỷ La vẫn như một hòn đảo trơ trơ giữa cánh đồng và, giáp khu ruộng cũ nhà chàng, vẫn các gò con liền liền như bát úp với những cụm hoa mua, những cây ổi dại, những khóm lau già... Cảnh vật còn nguyên mà đời Kính đã thay đổi khác xưa! Kính đặt va ly, ngồi xuống một tảng đá nhẵn, nơi hồi nhỏ Kính vẫn cùng bọn trẻ trâu đùa nghịch. Kính nhìn về phía nhà Dung ở và lơ đãng nghe cái tiếng mơ hồ vẳng lại từ lũy tre xa... Dung bây giờ chắc cũng không còn như trước nữa! Ý nghĩ ấy làm cho Kính não nùng: Sau bảy năm xa cách, tấm lòng Dung biết đâu chẳng đã với nhan sắc của Dung mà biến cải! Chàng thở dài, bâng khuâng giờ lâu trong cái lặng lẽ chiều hôm... Kính muốn gọi năm tháng trở lại với mình và bùi ngùi nhớ nhung hết thảy cái gì đã mất... Ánh sáng tàn... Kính đứng dậy, sách va ly lủi thủi xuống đường. Vừa qua khỏi cầu Đen, Kính bỗng thấy một cô gái tay ôm bó củi từ mặt ruộng đi lên. Kính đương nhớ xem là ai thì cô ta đã mừng rỡ hỏi: - Ồ kìa Anh Kính!... Anh mới về? - Ai như cô Hạnh phải không? - Vâng, em lạ lắm sao mà anh không nhận ra? - Lạ lắm! Trông cô đẹp hơn trước nhiều... - Gớm, cái anh này! Chưa thấy người đã thấy tán... Kính bật cười rồi bảo Hạnh: - Còn cô, cô vẫn chứng nào tật ấy! - Thế mới nhiều người ghét. Nhưng em đã nhất định ai ghét em em cũng thế này, mà yêu em em vẫn như ngày năm xưa!.. Anh được mạnh khỏe chứ? - Cảm ơn cô, vẫn như thường. - Như thường? Kính bỡn cợt: - Phải, như thường! - Anh này đến hay nhớ dai!... Nghe nói anh phát tài lắm phỏng? - Nhờ trời cũng khá. Còn cô thế nào, đã chồng con gì chưa? Hạnh vờ ngớ ngẩn: - Chồng ấy à? Em cũng quên đi mất đấy! Em cứ cho bọn đàn ông là chẳng được tích sự gì nên không bao giờ em nghĩ tới họ. - Nói khoác! - Thật chứ lại! Ba đồng một chục đàn ông, ta bỏ vào lồng ta xách đi chơi!... - Nếu em thiết thì đã vô khối! Hạnh nói xong, cất tiếng cười khanh khách... Cái bản tính vui đùa của Hạnh vẫn không thay đổi làm cho Kính tự nhiên thấy dễ chịu và trở nên tin cậy hơn trước. - Làng ta có gì lạ không, cô? - Lạ thì chẳng có gì lạ hết: Trâu bò vẫn ăn cỏ; em Hạnh của anh vẫn bị người ta chê là trẻ con; cậu cả nhà ông trưởng Toại... Anh còn nhớ cậu cả nhà ông trưởng Toại đấy chứ? - Cái thằng ngọng dớ dẩn đấy chứ gì?... - Chính hắn!.. - Cậu cả nhà ông trưởng Toại vẫn theo đuổi em, mếu như bị; và em vẫn cười vào tận mặt cậu ta... - Như thường? - Anh khéo đoán lắm! Bỗng, Hạnh chợt nhớ ra: - À, còn chị Dung nữa, vẫn buồn âm thầm và càng ngày càng đáng yêu. Chị vừa hết tang anh lý Nhuận... - Điều ấy, tôi đã biết! - Có lẽ vì thế nên em mới gặp anh hôm nay? Kính đỏ mặt. Hạnh cảm động nói tiếp: - Phải, chị Dung thì anh rất nên yêu. - Cô nói thế là nghĩa thế nào? - Nghĩa là chị Dung đối với anh vẫn thủy chung như thường... Kính sung sướng như người bắt được của. - Cô nói thực đấy chứ? - Anh ngờ em nói dối à? Nếu vậy thì thôi! Hạnh ôm bó củi toan đi thẳng nhưng Kính vội giữ lại. - Không... Không phải thế!... Tôi chỉ hỏi: Cô đã làm cách nào mà biết rõ được là Dung vẫn... chưa quên tôi? - Chẳng làm cách nào cả! Em biết... vì một hôm em đã bắt gặp chị Dung hát vụng trong nương sắn... - Tính Dung thì bao giờ chẳng hay hát! - Không phải. Chị hát một câu ý tứ lắm kia! - Câu gì? Hạnh đằng hắng rồi nhắc lại: Ai làm cho khói lên trời? Cho mưa xuống đất; cho người biệt ly? Ai làm cho Nam, Bắc phân kỳ; Cho sa hàng lệ đầm đìa tấm thương!... Kính bùi ngùi hỏi: - Có vậy thôi à? - Còn nữa: Đưa nhau một quãng đường trường, Cát bay dặm trắng, tơ vương liễu vàng... Ai đi đường ấy cùng chàng? Chàng đi, đi một bước đường một xa!... Kính khẽ thở dài, tấm lòng se lại; tình xưa vẫn ngầm ngấm trong lòng Kính càng dạt dào bồng bột... - Cô có thể nói cho tôi nghe về Dung từ ngày tôi bước chân ra khỏi làng chăng? - Có, nhưng ta vừa đi vừa kể thì hơn. Bằng một giọng cảm động khác hẳn, Hạnh thuật đầu đuôi việc cưới Dung, việc ông đồ mất; sự độc ác của Hạnh; cách Dung đối đãi lại và cách nàng cư sử với nhà chồng hết lòng hết sức, tuy nàng không quên Kính. Sau cùng, Hạnh thở dài và tóm tắt: - Em thực chưa quý chuộng ai bằng chị Dung. Em phàn nàn cho chị phải lâm vào cảnh dở dang góa bụa và ước mong anh sẽ... - Tôi về làng cũng cốt chỉ nói với Dung câu chuyện ấy! Nếu Dung bằng lòng thì tôi sẽ chuộc ruộng, sẽ làm nhà, sẽ gây lại cơ nghiệp cũ... Hạnh lo lắng: - Ví phỏng chị Dung không thể nghe anh? - Tôi sẽ lại đi, không bao giờ về nữa! Hạnh quay mặt nhìn xa. Mối tình bền vững của Kính khiến Hạnh thành vơ vẩn... Một ao ước dịu dàng nảy ra trong lòng Hạnh và, lần thứ nhất, cô gái tinh nghịch cảm thấy cái lạnh lẽo của một cuộc sống không yêu đương... Đến trước cái cổng tre giữa làng, Kính dừng lại. - Bác phó Nam vẫn ở đây, cô Hạnh nhỉ? Hạnh nghe hỏi bâng khuâng như người tỉnh mộng... - Anh bảo gì? - Tôi hỏi có phải nhà bác phó Nam... - Vâng, bác ta vẫn ở đây và vẫn mở hàng cơm như trước. - Anh định vào bác ta à? - Phải! - Bao giờ anh sẽ gặp chị Dung? - Ngay sáng mai. Nhưng từ giờ đến lúc ấy, cô có thấy Dung cũng đừng nói hở gì vội nhé. - Sao vậy? Kính thủng thẳng đáp: - Tôi thích thế! Hạnh cười tủm tỉm: - Anh cũng éo le lắm! Hạnh chào Kính rồi đi thẳng. Được một quãng xa trên đường vắng, Hạnh cất tiếng hát mơ màng...