Thằng Torchonnet.
Bước vào nhà, Moutier không thấy có ai. Anh đảo qua gian phòng, rồi ra vườn - lúc này đang mở cửa. Anh ngắm rau, ngắm hoa một lúc rồi đi lại cuối vườn. Dưới lùm cây có mắc chiếc võng và để một cái bàn gỗ mộc, trên có mấy quyển sách. Đọc qua ngoài bìa thấy toàn sách nữ công gia chính. "Mình đã gặp được đúng người để gửi hai đứa trẻ - anh nghĩ bụng - Sách này là sách của một bà nội trợ đảm đang, trung hậu."
Moutier mở đọc một vài trang trong quyển sách. Có mục tên là "Sổ tay người lính". Sách viết hay quá, anh thấy như chính cuộc sống binh nghiệp của mình. Càng đọc càng thấy hấp dẫn, cứ đứng ngay ra đọc hết trang nọ đến trang kia. Bà Blidot và cô Elfit đến tìm anh mà anh cũng không hay biết.
Bà Blidot: Anh ấy kia kìa. Không biết làm gì mà đứng ngay ra như pho tượng không nhúc nhích.
Elfit: Y như anh ấy đang ngủ đứng vậy.
Bà Blidot: (Hắng giọng)Anh Moutier ơi!... Anh ấy không nghe tiếng.
Elfit: Anh Moutier ơi! Anh về dùng bữa... Anh ấy điếc đặc! Chị gọi to lên. Em không dám. Em chưa quen.
"Anh Moutier ơi!" - Bà Blidot đến ngay trước mặt Moutier và gọi to thêm. Moutier ngẩng lên nhìn, ngơ ngác như vừa trong mơ.
"Xin lỗi bà. Tôi mãi đọc nên không biết bà đến. Truyện hay quá, y như họ viết về tôi vậy."
Bà Blidot: Anh cứ giữ mà đọc tiếp, sách ấy ở đây có nhiều. Tôi sẽ xin Cha xứ quyển khác.
Moutier: Xin cảm ơn bà.
Bà Blidot: Ta đi ăn thôi. Chắc anh cũng đã đói. Bọn trẻ đang chờ.
Moutier: Tôi cũng thấy đói thật, ăn sáng cũng lâu rồi.
Moutier chào Elfit, mãi đến bây giờ anh mới gặp rồi theo hai người vào phòng ăn, hai đứa trẻ đang ngồi đợi. Paul cứ muốn sà vào các món ăn để trên bàn, nhưng Jacques ngăn lại.
"Đợi đã, Paul! Không được hư! Người lớn cho phép mới được ăn!"
Paul: Thế anh cho phép nhé.
Jacques: Anh không cho phép được. Không phải của anh.
Paul: Nhưng em đói. Em muốn ăn.
Jacques: Đợi một phút, chú Moutier, bà chủ và cô đến, sẽ cho phép.
Paul: Một phút có lâu không?
Jacques: Không lâu... Mọi người đang đến rồi.
Tất cả ngồi vào bàn. Jacques bế em lên ghế bên cạnh để trông cho nó ăn. Moutier tát yêu hai đứa trẻ rồi mọi người bắt đầu ăn món xúp bắp cải. Moutier khen ngon, rõ ra người sành ăn. Ăn xong món xúp, Elfit định đứng lên tiếp món thịt bò hầm đậu. Nhưng Moutier ngăn lại:
"Xin lỗi cô. Theo nguyên tắc đàn bà không phục vụ đàn ông trong bữa ăn. Cô để tôi đỡ cho".
- Bây giờ anh đã như người nhà, vì đã cho hai đứa trẻ, bà Blidot cười nói, anh cứ làm theo ý anh, không e ngại gì cả.
- Quả thật - Moutier nói - Tôi cũng thấy như ở nhà mình và cũng hành động theo ý nghĩ ấy.
Mọi người ăn uống vui vẻ. Jacques thích thú thấy em ăn lấy ăn để. Sau bữa ăn, Moutier bảo hai đứa trẻ đi chơi, còn anh thì ngồi hút thuốc. Hai chị em bà Blidot dọn dẹp nhà cửa và bán hàng cho khách. Moutier trò chuyện với họ, khi nào đông khách anh cũng giúp một tay.
Jacques và Paul dắt nhau ra ngoài phố, xem những cửa hàng bánh, hàng thịt, tạp hóa, yên cương. Chúng gặp một thằng bé khoảng tám, chín tuổi, ăn mặc rách rưới, kéo lê một bì than quá nặng so với sức lực và độ tuổi của nó. Chốc chốc thằng bé đứng lại, lấy tay quệt mồ hôi trán. Nét mặt buồn rầu và thân hình gầy còm của thằng bé động lòng trắc ẩn của Jacques. Nó lại gần và hỏi:
- Sao anh kéo cái bao nặng thế?
- Chủ tôi bắt làm, - thằng bé vừa khóc vừa nói.
- Sao anh không nói nặng quá?
- Tôi không dám. Nói ông ấy đánh.
- Ông ấy dữ tợn thế kia?
- Suỵt! - Thằng bé nhìn chung quanh với vẽ sợ hãi - ông ấy mà nghe thấy anh nói vậy ông ấy sẽ đánh tôi.
- Sao anh cứ phải ở nhà cái người ác nghiệt ấy? - Jacques hỏi khẽ.
Thằng bé: Người ta đưa tôi đến đấy, tôi phải ở đấy. Không có chỗ nào khác để đi. Tôi không có cha, cũng không có mẹ.
Jacques: Cũng giống như tôi và em Paul. Nhưng anh cứ làm như tôi, xin Đức Mẹ Đồng Trinh cứu giúp. Người sẽ cứu cho, Người tốt lắm!
Thằng bé: Nhưng tôi có biết Người đâu. Người ở nơi nào?
Jacques: Tôi cũng không biết. Nhưng anh cứ cầu nguyện, Người sẽ nghe được.
Thằng bé: Tôi sẽ làm theo lời anh. Nhưng gọi to quá, chủ tôi nghe thấy sẽ đánh tôi.
Jacques: Không cần kêu to. Nói nhỏ thôi. Nói thế này: "Đức Mẹ Đồng Trinh. Người hãy cứu giúp con. Người là mẹ của những kẻ đau khổ, Người hãy cứu giúp con".
Thằng bé làm như Jacques chỉ dẫn, rồi chờ đợi.
- Không thấy ai đến anh ạ, nó sốt ruột nói - Tôi phải đem tải than về thôi, ông chủ đang đợi.
- Nếu vậy để tôi cùng kéo giúp anh. Đức Mẹ Đồng Trinh không đến ngay, nhưng Người vẫn cứu giúp.
Jacques nắm tải than kéo đi cùng thằng bé, còn Paul thì đẩy đằng sau. Jacques kéo khỏe quá, tải than quét vào những hòn đá ở đường cứ nảy lên. Nhiều chổ rách, than rơi ra. Bọn trẻ lo sợ phải dừng lại. Nhưng Jacques không rối trí trước việc nhỏ ấy.
"Cứ để yên thế, tôi đi tìm chú Moutier, chú ấy tốt lắm. Đức Mẹ Đồng Trinh đã run rủi chú ấy đến với chúng tôi. Chắc Người sẽ đưa chú ấy đến với anh. Paul! Chạy nhanh theo anh".
Jacques nắm tay em, chạy thật nhanh về nhà bà Blidot. Moutier đang ngồi hút thuốc với mấy người khách.
Jacques: Chú Moutier ơi! Chú đến mau giúp cho một thằng bé. Nó còn cực khổ hơn anh em cháu. Nó phải kéo một tải than nặng quá. Chúng cháu kéo giúp nó, tải rách mất mấy chỗ, nó sợ về bị chủ đánh. Đức Mẹ Đồng Trinh bảo chú đến ngay giúp nó.
- Cháu thấy Đức Mẹ ở đâu nhắn chú như thế? - Moutier buồn cười hỏi.
- Cháu không nhìn thấy, nhưng trong lòng cháu thấy thế. Đức Mẹ đã đưa chú đến cứu giúp chúng cháu. Chú cũng phải cứu giúp thằng bé khốn khổ ấy.
- Đồng ý, cháu Jacques tốt bụng của chú, chú đi ngay đây. Cháu dẫn đường cho chú.
Moutier nhờ cô Elfit coi giúp thằng Paul rồi đi theo Jacques. Chạy theo đuợc một quãng thì Moutier bắt gặp thằng bé. Anh nhận ra ngay. Đó là thằng Torchonnet, thằng bé đã bị lão chủ quán Bournier hung dữ hành hạ. Anh lại gần thằng bé với vẻ thương cảm, nhấc tải than lên xem, rồi rút chỉ kim từ trong túi ra (lính tráng thường có thói quen mang theo kim chỉ trong người). Anh khâu những lỗ thủng và hỏi thằng bé: "Có đường nào đưa than về mà không phải đi qua làng, để lão chủ cháu không nhìn thấy không? Chú không muốn nhìn mặt lão ta. Nhìn thấy lão ta có khi bực lên, chú nện cho hắn một trận thì bất lợi lắm.
Thằng bé: Có, chú ạ. Đi sau nhà, trút than vào kho ở bên ngoài.
- Vậy đi, cháu - Moutier nói và nhấc tải than lên vai.
Torchonnet nhìn chú, vẻ khâm phục.
"Ôi, chú khỏe quá, tốt quá. Chú nói giúp cháu cảm ơn Đức Mẹ đã đưa chú đến giúp cháu. Đức Mẹ lòng lành vô cùng. Anh bạn này nói đúng quá - Nó nói thêm và nhìn Jacques.
- Tôi nói có đúng không nào! - Jacques nói có vẻ phấn khởi.
Moutier buồn cười trước thái độ hồn nhiên của bọn trẻ.
Lát sao, đến nhà kho, Moutier trút than rồi gấp tải ra về. Thằng bé rụt rè nhắt lại:
"Chú ơi! Chú cầu Đức Mẹ đem đến cho cháu ăn, ở đây chủ cháu cho ăn ít quá, cháu cứ thấy đau ở chỗ này (nó chỉ vào dạ dày) và yếu lắm.
- Khổ thân cháu! - Moutier thương cảm trả lời - Cháu cứ đến "quán thiên thần" chú sẽ nói với bà Blidot. Bà ấy thương người lắm
Torchonnet: Cháu không dám. Ông chủ giết cháu. Ông ấy ghét cay ghét đắng bà Blidot.
Moutier: Vậy chú xin bà Blidot cái gì rồi chú đem cho cháu. Rồi hằng ngày Jacques sẽ đem cho cháu ăn, được không Jacques?
Jacques: Được chứ ạ. Ngày nào cháu cũng dành một phần thức ăn của cháu đem cho anh ấy. Nhưng bằng cách nào, cháu sợ chủ anh ấy lắm.
Torchonnet: Anh cứ để ở hốc cây gần giếng nước. Ngày nào tôi cũng phải đi lấy nước mà.
Moutier: Được đấy. Nhất trí nhé. Mười lăm phút nữa cháu ra. Jacques đem đến giếng nước cho cháu. Bây giờ đi đi kẻo người ta nhìn thấy lại khổ cho Torchonnet.
Về đến nhà, Moutier kể cho bà Blidot nghe chuyện thằng Torchonnet và nói với bà để cho Jacques thực hiện việc làm phúc. Và anh nói thêm:
"Nhưng tôi không muốn để phiền bà quá. Tôi xin chịu trách nhiệm phần ăn của nó. Mỗi năm tôi sẽ về đây hai lần để thanh toán".
Bà Blidot: Vấn đề thanh toán không quan trọng. Tôi chỉ mong thỉnh thoảng anh về đây xem mấy đứa bé có khỏe không. Này Jacques, con mang chỗ thức ăn này ra hốc cây cho thằng bé tội nghiệp ấy khỏi nhịn đói.
Jacques phấn khởi nhận gói bánh và thịt, dắt tay Paul cùng ra giếng nước cách đấy trăm bước. Nó để gói thức ăn vào hốc cây và mấy phúc sau thấy Torchonnet đi ra tay xách cái xô. Nó đến hốc cây, cầm lấy gói giấy, mở ra ăn ngốn ngấu một phần rồi lại giấu vào hốc cây, từ xa giơ tay chào, rồi ì ạch xách xô nước về...
Comtesse de Ségur
Quán Thiên Thần
Bước vào nhà, Moutier không thấy có ai. Anh đảo qua gian phòng, rồi ra vườn - lúc này đang mở cửa. Anh ngắm rau, ngắm hoa một lúc rồi đi lại cuối vườn. Dưới lùm cây có mắc chiếc võng và để một cái bàn gỗ mộc, trên có mấy quyển sách. Đọc qua ngoài bìa thấy toàn sách nữ công gia chính. "Mình đã gặp được đúng người để gửi hai đứa trẻ - anh nghĩ bụng - Sách này là sách của một bà nội trợ đảm đang, trung hậu."
Moutier mở đọc một vài trang trong quyển sách. Có mục tên là "Sổ tay người lính". Sách viết hay quá, anh thấy như chính cuộc sống binh nghiệp của mình. Càng đọc càng thấy hấp dẫn, cứ đứng ngay ra đọc hết trang nọ đến trang kia. Bà Blidot và cô Elfit đến tìm anh mà anh cũng không hay biết.
Bà Blidot: Anh ấy kia kìa. Không biết làm gì mà đứng ngay ra như pho tượng không nhúc nhích.
Elfit: Y như anh ấy đang ngủ đứng vậy.
Bà Blidot: (Hắng giọng)Anh Moutier ơi!... Anh ấy không nghe tiếng.
Elfit: Anh Moutier ơi! Anh về dùng bữa... Anh ấy điếc đặc! Chị gọi to lên. Em không dám. Em chưa quen.
"Anh Moutier ơi!" - Bà Blidot đến ngay trước mặt Moutier và gọi to thêm. Moutier ngẩng lên nhìn, ngơ ngác như vừa trong mơ.
"Xin lỗi bà. Tôi mãi đọc nên không biết bà đến. Truyện hay quá, y như họ viết về tôi vậy."
Bà Blidot: Anh cứ giữ mà đọc tiếp, sách ấy ở đây có nhiều. Tôi sẽ xin Cha xứ quyển khác.
Moutier: Xin cảm ơn bà.
Bà Blidot: Ta đi ăn thôi. Chắc anh cũng đã đói. Bọn trẻ đang chờ.
Moutier: Tôi cũng thấy đói thật, ăn sáng cũng lâu rồi.
Moutier chào Elfit, mãi đến bây giờ anh mới gặp rồi theo hai người vào phòng ăn, hai đứa trẻ đang ngồi đợi. Paul cứ muốn sà vào các món ăn để trên bàn, nhưng Jacques ngăn lại.
"Đợi đã, Paul! Không được hư! Người lớn cho phép mới được ăn!"
Paul: Thế anh cho phép nhé.
Jacques: Anh không cho phép được. Không phải của anh.
Paul: Nhưng em đói. Em muốn ăn.
Jacques: Đợi một phút, chú Moutier, bà chủ và cô đến, sẽ cho phép.
Paul: Một phút có lâu không?
Jacques: Không lâu... Mọi người đang đến rồi.
Tất cả ngồi vào bàn. Jacques bế em lên ghế bên cạnh để trông cho nó ăn. Moutier tát yêu hai đứa trẻ rồi mọi người bắt đầu ăn món xúp bắp cải. Moutier khen ngon, rõ ra người sành ăn. Ăn xong món xúp, Elfit định đứng lên tiếp món thịt bò hầm đậu. Nhưng Moutier ngăn lại:
"Xin lỗi cô. Theo nguyên tắc đàn bà không phục vụ đàn ông trong bữa ăn. Cô để tôi đỡ cho".
- Bây giờ anh đã như người nhà, vì đã cho hai đứa trẻ, bà Blidot cười nói, anh cứ làm theo ý anh, không e ngại gì cả.
- Quả thật - Moutier nói - Tôi cũng thấy như ở nhà mình và cũng hành động theo ý nghĩ ấy.
Mọi người ăn uống vui vẻ. Jacques thích thú thấy em ăn lấy ăn để. Sau bữa ăn, Moutier bảo hai đứa trẻ đi chơi, còn anh thì ngồi hút thuốc. Hai chị em bà Blidot dọn dẹp nhà cửa và bán hàng cho khách. Moutier trò chuyện với họ, khi nào đông khách anh cũng giúp một tay.
Jacques và Paul dắt nhau ra ngoài phố, xem những cửa hàng bánh, hàng thịt, tạp hóa, yên cương. Chúng gặp một thằng bé khoảng tám, chín tuổi, ăn mặc rách rưới, kéo lê một bì than quá nặng so với sức lực và độ tuổi của nó. Chốc chốc thằng bé đứng lại, lấy tay quệt mồ hôi trán. Nét mặt buồn rầu và thân hình gầy còm của thằng bé động lòng trắc ẩn của Jacques. Nó lại gần và hỏi:
- Sao anh kéo cái bao nặng thế?
- Chủ tôi bắt làm, - thằng bé vừa khóc vừa nói.
- Sao anh không nói nặng quá?
- Tôi không dám. Nói ông ấy đánh.
- Ông ấy dữ tợn thế kia?
- Suỵt! - Thằng bé nhìn chung quanh với vẽ sợ hãi - ông ấy mà nghe thấy anh nói vậy ông ấy sẽ đánh tôi.
- Sao anh cứ phải ở nhà cái người ác nghiệt ấy? - Jacques hỏi khẽ.
Thằng bé: Người ta đưa tôi đến đấy, tôi phải ở đấy. Không có chỗ nào khác để đi. Tôi không có cha, cũng không có mẹ.
Jacques: Cũng giống như tôi và em Paul. Nhưng anh cứ làm như tôi, xin Đức Mẹ Đồng Trinh cứu giúp. Người sẽ cứu cho, Người tốt lắm!
Thằng bé: Nhưng tôi có biết Người đâu. Người ở nơi nào?
Jacques: Tôi cũng không biết. Nhưng anh cứ cầu nguyện, Người sẽ nghe được.
Thằng bé: Tôi sẽ làm theo lời anh. Nhưng gọi to quá, chủ tôi nghe thấy sẽ đánh tôi.
Jacques: Không cần kêu to. Nói nhỏ thôi. Nói thế này: "Đức Mẹ Đồng Trinh. Người hãy cứu giúp con. Người là mẹ của những kẻ đau khổ, Người hãy cứu giúp con".
Thằng bé làm như Jacques chỉ dẫn, rồi chờ đợi.
- Không thấy ai đến anh ạ, nó sốt ruột nói - Tôi phải đem tải than về thôi, ông chủ đang đợi.
- Nếu vậy để tôi cùng kéo giúp anh. Đức Mẹ Đồng Trinh không đến ngay, nhưng Người vẫn cứu giúp.
Jacques nắm tải than kéo đi cùng thằng bé, còn Paul thì đẩy đằng sau. Jacques kéo khỏe quá, tải than quét vào những hòn đá ở đường cứ nảy lên. Nhiều chổ rách, than rơi ra. Bọn trẻ lo sợ phải dừng lại. Nhưng Jacques không rối trí trước việc nhỏ ấy.
"Cứ để yên thế, tôi đi tìm chú Moutier, chú ấy tốt lắm. Đức Mẹ Đồng Trinh đã run rủi chú ấy đến với chúng tôi. Chắc Người sẽ đưa chú ấy đến với anh. Paul! Chạy nhanh theo anh".
Jacques nắm tay em, chạy thật nhanh về nhà bà Blidot. Moutier đang ngồi hút thuốc với mấy người khách.
Jacques: Chú Moutier ơi! Chú đến mau giúp cho một thằng bé. Nó còn cực khổ hơn anh em cháu. Nó phải kéo một tải than nặng quá. Chúng cháu kéo giúp nó, tải rách mất mấy chỗ, nó sợ về bị chủ đánh. Đức Mẹ Đồng Trinh bảo chú đến ngay giúp nó.
- Cháu thấy Đức Mẹ ở đâu nhắn chú như thế? - Moutier buồn cười hỏi.
- Cháu không nhìn thấy, nhưng trong lòng cháu thấy thế. Đức Mẹ đã đưa chú đến cứu giúp chúng cháu. Chú cũng phải cứu giúp thằng bé khốn khổ ấy.
- Đồng ý, cháu Jacques tốt bụng của chú, chú đi ngay đây. Cháu dẫn đường cho chú.
Moutier nhờ cô Elfit coi giúp thằng Paul rồi đi theo Jacques. Chạy theo đuợc một quãng thì Moutier bắt gặp thằng bé. Anh nhận ra ngay. Đó là thằng Torchonnet, thằng bé đã bị lão chủ quán Bournier hung dữ hành hạ. Anh lại gần thằng bé với vẻ thương cảm, nhấc tải than lên xem, rồi rút chỉ kim từ trong túi ra (lính tráng thường có thói quen mang theo kim chỉ trong người). Anh khâu những lỗ thủng và hỏi thằng bé: "Có đường nào đưa than về mà không phải đi qua làng, để lão chủ cháu không nhìn thấy không? Chú không muốn nhìn mặt lão ta. Nhìn thấy lão ta có khi bực lên, chú nện cho hắn một trận thì bất lợi lắm.
Thằng bé: Có, chú ạ. Đi sau nhà, trút than vào kho ở bên ngoài.
- Vậy đi, cháu - Moutier nói và nhấc tải than lên vai.
Torchonnet nhìn chú, vẻ khâm phục.
"Ôi, chú khỏe quá, tốt quá. Chú nói giúp cháu cảm ơn Đức Mẹ đã đưa chú đến giúp cháu. Đức Mẹ lòng lành vô cùng. Anh bạn này nói đúng quá - Nó nói thêm và nhìn Jacques.
- Tôi nói có đúng không nào! - Jacques nói có vẻ phấn khởi.
Moutier buồn cười trước thái độ hồn nhiên của bọn trẻ.
Lát sao, đến nhà kho, Moutier trút than rồi gấp tải ra về. Thằng bé rụt rè nhắt lại:
"Chú ơi! Chú cầu Đức Mẹ đem đến cho cháu ăn, ở đây chủ cháu cho ăn ít quá, cháu cứ thấy đau ở chỗ này (nó chỉ vào dạ dày) và yếu lắm.
- Khổ thân cháu! - Moutier thương cảm trả lời - Cháu cứ đến "quán thiên thần" chú sẽ nói với bà Blidot. Bà ấy thương người lắm
Torchonnet: Cháu không dám. Ông chủ giết cháu. Ông ấy ghét cay ghét đắng bà Blidot.
Moutier: Vậy chú xin bà Blidot cái gì rồi chú đem cho cháu. Rồi hằng ngày Jacques sẽ đem cho cháu ăn, được không Jacques?
Jacques: Được chứ ạ. Ngày nào cháu cũng dành một phần thức ăn của cháu đem cho anh ấy. Nhưng bằng cách nào, cháu sợ chủ anh ấy lắm.
Torchonnet: Anh cứ để ở hốc cây gần giếng nước. Ngày nào tôi cũng phải đi lấy nước mà.
Moutier: Được đấy. Nhất trí nhé. Mười lăm phút nữa cháu ra. Jacques đem đến giếng nước cho cháu. Bây giờ đi đi kẻo người ta nhìn thấy lại khổ cho Torchonnet.
Về đến nhà, Moutier kể cho bà Blidot nghe chuyện thằng Torchonnet và nói với bà để cho Jacques thực hiện việc làm phúc. Và anh nói thêm:
"Nhưng tôi không muốn để phiền bà quá. Tôi xin chịu trách nhiệm phần ăn của nó. Mỗi năm tôi sẽ về đây hai lần để thanh toán".
Bà Blidot: Vấn đề thanh toán không quan trọng. Tôi chỉ mong thỉnh thoảng anh về đây xem mấy đứa bé có khỏe không. Này Jacques, con mang chỗ thức ăn này ra hốc cây cho thằng bé tội nghiệp ấy khỏi nhịn đói.
Jacques phấn khởi nhận gói bánh và thịt, dắt tay Paul cùng ra giếng nước cách đấy trăm bước. Nó để gói thức ăn vào hốc cây và mấy phúc sau thấy Torchonnet đi ra tay xách cái xô. Nó đến hốc cây, cầm lấy gói giấy, mở ra ăn ngốn ngấu một phần rồi lại giấu vào hốc cây, từ xa giơ tay chào, rồi ì ạch xách xô nước về...
Comtesse de Ségur
Quán Thiên Thần
