Đông Chí đến, Tiêu Xuân Thủy lần đầu tiên nhìn thấy sương. Nham thành đã mấy năm không có sương rồi. Một hôm nọ, sáng sớm, sương đọng đầy vườn rau khoa sinh vật của trường học. Hơn bảy giờ, Tiêu Thệ dắt tay Tiêu Xuân Thủy ăn mặc như một quả bóng tròn xoe đi qua chỗ ấy, cô bé hỏi: "Ba ơi, những thứ màu trắng kia là gì vậy?"
"Đó là sương."
"Sương là gì ạ?"
"Sương là gì nhỉ?" Sương trắng phủ đầy mặt đất, sau khi mặt trời lên sẽ từ từ biến mất. Tiêu Thệ lặp lại câu hỏi của con gái, nghĩ: sương rốt cuộc là cái gì?
"Có lẽ là nước." Hà Xuân Sinh nói.
Tay kia Tiêu Xuân Thủy đang nắm tay Hà Xuân Sinh, cô bé gái nghi hoặc nhìn hắn: "Không phải nước, nước sẽ chảy."
"Cháu nói rất đúng, thế nhưng sương sẽ biến thành nước." Hà Xuân Sinh nói, "Sương không tồn tại lâu, khi trời ấm lên, nó sẽ biến thành nước."
"Vậy cháu có thể chờ xem nó biến thành nước không?" Tiêu Xuân Thủy nói.
"Phải mất rất nhiều thời gian." Tiêu Thệ nói, "Rất lâu trời mới có thể ấm lên."
"Bao lâu ạ? Phải đếm tới số mấy?"
Tiêu Thệ nghĩ, phải đếm tới số mấy nhỉ? Đếm tới số mấy sương mới tan ra thành nước đây? Khái niệm thời gian của trẻ con chỉ là đếm đến mấy. Không biết phải đếm đến mấy, tất cả mới có thể tốt lên.
Hà Xuân Sinh nói: "Phải đếm đến 3600, đợi đến khi mặt trời chiếu lên người chúng ta, ấm lên, nó sẽ biến thành nước."
Tiêu Xuân Thủy cười hì hì: "Phải đếm nhiều như thế ạ?"
"Nhưng chỉ cần không để ý tới nó, thời gian chẳng mấy chốc sẽ qua đi."
Tiêu Thệ nhìn Hà Xuân Sinh, Hà Xuân Sinh nói với Tiêu Xuân Thủy: "Chúng ta không đếm, Xuân Thủy cũng sẽ nhanh chóng trở thành chị lớn, chẳng mấy chốc sẽ 4 tuổi 5 tuổi 6 tuổi."
"100 tuổi!" Tiêu Xuân Thủy hưng phấn kêu lên.
"Ừ."
"101 tuổi." Tiêu Xuân Thủy kêu lên, sau đó dường như nhớ ra cái gì, bèn hỏi Tiêu Thệ: "Ba, lúc con 101 tuổi, ba mấy tuổi?"
"Ba lúc ấy có lẽ đã..."
"130 tuổi. Ba cháu lúc ấy 130 tuổi." Hà Xuân Sinh buông tay Tiêu Xuân Thủy, lướt qua đỉnh đầu cô bé, nắm chặt lấy tay Tiêu Thệ.
Tay hắn ấm áp như vậy, giữa ngày đông tháng giá, ấm đến gần như nóng bỏng. Nắm bàn tay như thế, Tiêu Thệ bỗng nhiên tin tưởng lời hắn nói, "Đúng, lúc con 101 tuổi, ba 130 tuổi, chú Hà cũng 130 tuổi."
Tiếng cười cô bé vang vọng trong sân trường sáng sớm. Trẻ con cười luôn như thế, không khắc chế chút nào, cũng tuyệt đối không giả dối. Buồn bã sẽ khóc, vui vẻ sẽ cười, dường như sinh mệnh vốn nên tùy hứng như thế vậy.
Bảy giờ hai mươi, chuông buổi sáng vang lên. Con gái đã vào nhà trẻ, Tiêu Thệ cùng Hà Xuân Sinh một người đi về phòng học, một người đi ra cổng trường. Trước lúc Tiêu Thệ vào lớp, y quay đầu lại nhìn bóng lưng Hà Xuân Sinh, thấy bóng lưng đó vẫn nhàn nhã như thuở ban đầu.
Dương Liễu ngưng dùng insulin, cũng không khống chế ăn uống, thậm chí còn không đo đường huyết. Tiêu Thệ không tiếp tục khuyên răn. Giả dụ sử dụng insulin bất chấp, có lẽ không lâu sau bà sẽ bởi vì hạ đường huyết mà hôn mê chết đi. Khoảng thời gian này, trạng thái tinh thần của bà rõ ràng đã tốt hơn trước. Bà ăn được nhiều, ăn thứ mình thích, lại càng thích ra ngoài hơn, mỗi ngày Tiêu Thệ và Hà Xuân Sinh đều dắt tay bà ra ngoài, trời lạnh như vậy, bà vẫn muốn ra ngoài đi dạo.
Mỗi cuối tuần, Hà Xuân Sinh sẽ lái xe đưa ba người bọn họ vào trong núi chơi. Từ mùa đông đến mùa xuân, Dương Liễu ngồi bên dòng suối nghe tiếng suối róc rách, nghe tiếng gió xuân thổi qua thung lũng, nghe tiếng chim hót đầu tiên của mùa xuân, nghe tiếng cháu gái cười, bà mỉm cười nói với Tiêu Thệ: "Mùa xuân đến rồi."
Gió xuân thổi qua những cành cây đã thay lá mới, tháng Ba, Dương Liễu nghênh đón giấc ngủ dài của mình. Vào một đêm nọ, bà nằm trên giường lẳng lặng rời đi.
Bảy giờ rưỡi sáng, Tiêu Thệ không thấy bà ngoài phòng khách, gần như lập tức nhận ra điều gì. Y đẩy cửa phòng bà, hai tay bà nắm lấy nhau, đặt ngoài chăn bông, dường như vẫn còn đang yên giấc. Mà thời khắc ấy, Tiêu Thệ đã khẳng định, y đã mất mẹ rồi.
Xe cứu thương đến, bác sĩ chỉ làm kiểm tra, nói với Tiêu Thệ người đã không còn. Tiêu Xuân Thủy vào phòng, kéo tay Dương Liễu, Tiêu Thệ không ngăn lại. Hà Xuân Sinh theo xe cứu thương tới, hắn ôm cô bé vào lòng, nói với cô bé: "Suỵt, chúng ta đừng làm phiền bà nội ngủ."
Xe cứu thương và bác sĩ đi rồi, thế giới trở nên yên tĩnh. Tiêu Thệ đến nhìn mặt mẹ mình, đó là một khuôn mặt dần dần xám lại, bà đã không còn ở đó nữa. Nửa giờ trước, bà trông như vẫn còn đang sống.
Y lẳng lặng ngồi trước giường mẹ mình. Một lát sau, Hà Xuân Sinh tiến đến. Tiêu Xuân Thủy không còn ở bên cạnh hắn nữa.
"Xuân Thủy đâu?" Tiêu Thệ hỏi hắn.
"Tôi đưa con bé đi nhà trẻ rồi." Hà Xuân Sinh nói.
Tiêu Thệ có chút ngây ngốc nhìn Hà Xuân Sinh. Dương Liễu đi rồi, hắn lại đưa Tiêu Xuân Thủy đi nhà trẻ.
Hà Xuân Sinh ngồi xuống bên người Tiêu Thệ, nói: "Lúc ba tôi chết, tôi muốn nhìn ông ấy thật cẩn thận, nhưng tất cả mọi người đều hối thúc tôi, nhanh lên một chút nhanh lên một chút nhanh lên một chút, dường như đóng một vở kịch lớn vậy, mãi đến tận khi ông ấy được đưa vào quan tài, tôi cũng không có thời gian nhìn ông ấy thêm một chút nào. Sau đó mặt ông ấy thay đổi, tôi không dám nhìn thêm nữa."
Nước mắt Tiêu Thệ bỗng nhiên trào ra. Hà Xuân Sinh ôm y vào lòng, nói với y: "Nhìn đi, tôi cho cậu ba mươi phút, sau đó tôi sẽ phải làm cái người diễn kịch kia rồi."
Giữa lúc gió xuân thổi vào căn phòng, bọn họ ở đó với Dương Liễu ba mươi phút. Bên ngoài đã là mùa xuân, trời ấm lên, chim hót hoa nở, cành liễu Hà Xuân Sinh đặt lên bệ cửa sổ phòng Dương Liễu đã đâm chồi. Thế giới vẫn thế, mà sau ba mươi phút, Tiêu Thệ sẽ phải từ biệt mẹ mình.
Bà được đưa vào nhà tang lễ, trang điểm một lúc, làm cho vẻ mặt tái xám lại hồng hào như khi còn sống, yên lặng chờ đợi người thân bạn bè đến cáo biệt, còn linh hồn từ lâu đã đi xa không biết ở nơi nào.
Mãi đến tận khi đó, Tiêu Xuân Thủy mới được gặp bà nội, cô bé hỏi Tiêu Thệ: "Ba ơi, sao bà nội lại nằm ở đó vậy?"
"Xuân Thủy, bà nội đã qua đời." Tiêu Thệ nói.
"Qua đời là gì ạ?"
"Qua đời chính là chết."
"Bà nội đi đến một nơi rất xa, chúng ta sẽ không còn được gặp lại bà nữa." Tiêu Xuân Thủy nói.
"Đúng rồi."
Tiêu Xuân Thủy lau nước mắt cho Tiêu Thệ, "Ba đừng khóc, chúng ta chỉ cần chờ một trăm năm nữa là có thể gặp lại bà nội rồi."
"Ừ."
Lúc thu dọn di vật của Dương Liễu, Tiêu Thệ tìm được một phong thư, ngày tháng là tháng mười hai năm trước.
Tiêu Thệ,
Không biết bao lâu không viết thư cho con rồi! Lần gần nhất viết thư cho con, con vẫn còn đang học đại học, mẹ viết lá thư nào con cũng sẽ nghiêm túc hồi âm. Sau đó con trở lại bên cạnh ba mẹ, ba mẹ cũng không viết thư nữa.
Mẹ làm giáo viên cả đời, bài học mẹ giảng lúc còn nhỏ, con luôn chăm chú lắng nghe. Con dần lớn lên, biết nhiều hơn mẹ, mẹ không có gì để dạy con, nhưng bây giờ mẹ muốn giảng cho con một bài học cuối cùng, một bài học chỉ mẹ có thể giảng được.
Gần đây tâm trạng của con không được tốt. Con cảm thấy mẹ không muốn khám bệnh, bỏ mặc chính mình, tăng nguy cơ tử vong cho mình. Trong thời gian này, con thống khổ hơn bất kỳ ai khác, con tự trách mình không thể giúp mẹ, không cách nào khuyên bảo mẹ, mà tất cả những lời mẹ nói với con lúc còn sống, có lẽ con cũng không thể lý giải được.
Tiêu Thệ, cái chết không đẹp đẽ, cũng không đáng sợ. Lá cây có lúc sinh ra, tất nhiên sẽ có lúc khô héo. Sinh mệnh nào cũng đều có một quá trình như thế, già đi, chết đi, đó là chuyện rất bình thường. Lúc Tình Sơn mất, mẹ nhận ra một cách rõ ràng, đó chính là sức mạnh của tự nhiên, không thể làm trái, không thể cứu vãn. Y học có phát triển hơn nữa thì người ta cuối cùng cũng phải chết, không có cái gì bởi vì con chấp nhất mà mãi mãi tồn tại trên thế gian này, con cuối cùng vẫn là con, còn cuộc đời con phải sống. Con cho rằng mẹ và Tình Sơn chung thủy, bởi vì ông ấy mất, mẹ mới không chữa bệnh cho mình. Kỳ thực cũng không phải vậy, chỉ là mẹ thông qua chuyện Tình Sơn rời đi mà nhìn thấu chuyện này, chỉ có vậy. Mẹ hy vọng con có thể lý giải được mẹ đang nói gì, chỉ vậy mà thôi.
Những chuyện khác, mẹ không cần nói thêm nữa. Tiêu Thệ, con có thể hoài niệm cha mẹ, nhưng không thể đau buồn. Con nhìn cha mẹ rời đi, phải như nhìn thấy cành cây thay lá, mặc dù có vẻ đìu hiu, thế nhưng cũng không tiếc nuối. Mùa xuân tới, sẽ có lá mới mọc ra.
Đó là nguyện vọng cuối cùng của mẹ. Cuối lời, mẹ tạm biệt con. Con của mẹ, hãy sống tốt đến hết cuộc đời.
Dương Liễu.
Ngày 31 tháng 12 năm 2014.
"Đó là sương."
"Sương là gì ạ?"
"Sương là gì nhỉ?" Sương trắng phủ đầy mặt đất, sau khi mặt trời lên sẽ từ từ biến mất. Tiêu Thệ lặp lại câu hỏi của con gái, nghĩ: sương rốt cuộc là cái gì?
"Có lẽ là nước." Hà Xuân Sinh nói.
Tay kia Tiêu Xuân Thủy đang nắm tay Hà Xuân Sinh, cô bé gái nghi hoặc nhìn hắn: "Không phải nước, nước sẽ chảy."
"Cháu nói rất đúng, thế nhưng sương sẽ biến thành nước." Hà Xuân Sinh nói, "Sương không tồn tại lâu, khi trời ấm lên, nó sẽ biến thành nước."
"Vậy cháu có thể chờ xem nó biến thành nước không?" Tiêu Xuân Thủy nói.
"Phải mất rất nhiều thời gian." Tiêu Thệ nói, "Rất lâu trời mới có thể ấm lên."
"Bao lâu ạ? Phải đếm tới số mấy?"
Tiêu Thệ nghĩ, phải đếm tới số mấy nhỉ? Đếm tới số mấy sương mới tan ra thành nước đây? Khái niệm thời gian của trẻ con chỉ là đếm đến mấy. Không biết phải đếm đến mấy, tất cả mới có thể tốt lên.
Hà Xuân Sinh nói: "Phải đếm đến 3600, đợi đến khi mặt trời chiếu lên người chúng ta, ấm lên, nó sẽ biến thành nước."
Tiêu Xuân Thủy cười hì hì: "Phải đếm nhiều như thế ạ?"
"Nhưng chỉ cần không để ý tới nó, thời gian chẳng mấy chốc sẽ qua đi."
Tiêu Thệ nhìn Hà Xuân Sinh, Hà Xuân Sinh nói với Tiêu Xuân Thủy: "Chúng ta không đếm, Xuân Thủy cũng sẽ nhanh chóng trở thành chị lớn, chẳng mấy chốc sẽ 4 tuổi 5 tuổi 6 tuổi."
"100 tuổi!" Tiêu Xuân Thủy hưng phấn kêu lên.
"Ừ."
"101 tuổi." Tiêu Xuân Thủy kêu lên, sau đó dường như nhớ ra cái gì, bèn hỏi Tiêu Thệ: "Ba, lúc con 101 tuổi, ba mấy tuổi?"
"Ba lúc ấy có lẽ đã..."
"130 tuổi. Ba cháu lúc ấy 130 tuổi." Hà Xuân Sinh buông tay Tiêu Xuân Thủy, lướt qua đỉnh đầu cô bé, nắm chặt lấy tay Tiêu Thệ.
Tay hắn ấm áp như vậy, giữa ngày đông tháng giá, ấm đến gần như nóng bỏng. Nắm bàn tay như thế, Tiêu Thệ bỗng nhiên tin tưởng lời hắn nói, "Đúng, lúc con 101 tuổi, ba 130 tuổi, chú Hà cũng 130 tuổi."
Tiếng cười cô bé vang vọng trong sân trường sáng sớm. Trẻ con cười luôn như thế, không khắc chế chút nào, cũng tuyệt đối không giả dối. Buồn bã sẽ khóc, vui vẻ sẽ cười, dường như sinh mệnh vốn nên tùy hứng như thế vậy.
Bảy giờ hai mươi, chuông buổi sáng vang lên. Con gái đã vào nhà trẻ, Tiêu Thệ cùng Hà Xuân Sinh một người đi về phòng học, một người đi ra cổng trường. Trước lúc Tiêu Thệ vào lớp, y quay đầu lại nhìn bóng lưng Hà Xuân Sinh, thấy bóng lưng đó vẫn nhàn nhã như thuở ban đầu.
Dương Liễu ngưng dùng insulin, cũng không khống chế ăn uống, thậm chí còn không đo đường huyết. Tiêu Thệ không tiếp tục khuyên răn. Giả dụ sử dụng insulin bất chấp, có lẽ không lâu sau bà sẽ bởi vì hạ đường huyết mà hôn mê chết đi. Khoảng thời gian này, trạng thái tinh thần của bà rõ ràng đã tốt hơn trước. Bà ăn được nhiều, ăn thứ mình thích, lại càng thích ra ngoài hơn, mỗi ngày Tiêu Thệ và Hà Xuân Sinh đều dắt tay bà ra ngoài, trời lạnh như vậy, bà vẫn muốn ra ngoài đi dạo.
Mỗi cuối tuần, Hà Xuân Sinh sẽ lái xe đưa ba người bọn họ vào trong núi chơi. Từ mùa đông đến mùa xuân, Dương Liễu ngồi bên dòng suối nghe tiếng suối róc rách, nghe tiếng gió xuân thổi qua thung lũng, nghe tiếng chim hót đầu tiên của mùa xuân, nghe tiếng cháu gái cười, bà mỉm cười nói với Tiêu Thệ: "Mùa xuân đến rồi."
Gió xuân thổi qua những cành cây đã thay lá mới, tháng Ba, Dương Liễu nghênh đón giấc ngủ dài của mình. Vào một đêm nọ, bà nằm trên giường lẳng lặng rời đi.
Bảy giờ rưỡi sáng, Tiêu Thệ không thấy bà ngoài phòng khách, gần như lập tức nhận ra điều gì. Y đẩy cửa phòng bà, hai tay bà nắm lấy nhau, đặt ngoài chăn bông, dường như vẫn còn đang yên giấc. Mà thời khắc ấy, Tiêu Thệ đã khẳng định, y đã mất mẹ rồi.
Xe cứu thương đến, bác sĩ chỉ làm kiểm tra, nói với Tiêu Thệ người đã không còn. Tiêu Xuân Thủy vào phòng, kéo tay Dương Liễu, Tiêu Thệ không ngăn lại. Hà Xuân Sinh theo xe cứu thương tới, hắn ôm cô bé vào lòng, nói với cô bé: "Suỵt, chúng ta đừng làm phiền bà nội ngủ."
Xe cứu thương và bác sĩ đi rồi, thế giới trở nên yên tĩnh. Tiêu Thệ đến nhìn mặt mẹ mình, đó là một khuôn mặt dần dần xám lại, bà đã không còn ở đó nữa. Nửa giờ trước, bà trông như vẫn còn đang sống.
Y lẳng lặng ngồi trước giường mẹ mình. Một lát sau, Hà Xuân Sinh tiến đến. Tiêu Xuân Thủy không còn ở bên cạnh hắn nữa.
"Xuân Thủy đâu?" Tiêu Thệ hỏi hắn.
"Tôi đưa con bé đi nhà trẻ rồi." Hà Xuân Sinh nói.
Tiêu Thệ có chút ngây ngốc nhìn Hà Xuân Sinh. Dương Liễu đi rồi, hắn lại đưa Tiêu Xuân Thủy đi nhà trẻ.
Hà Xuân Sinh ngồi xuống bên người Tiêu Thệ, nói: "Lúc ba tôi chết, tôi muốn nhìn ông ấy thật cẩn thận, nhưng tất cả mọi người đều hối thúc tôi, nhanh lên một chút nhanh lên một chút nhanh lên một chút, dường như đóng một vở kịch lớn vậy, mãi đến tận khi ông ấy được đưa vào quan tài, tôi cũng không có thời gian nhìn ông ấy thêm một chút nào. Sau đó mặt ông ấy thay đổi, tôi không dám nhìn thêm nữa."
Nước mắt Tiêu Thệ bỗng nhiên trào ra. Hà Xuân Sinh ôm y vào lòng, nói với y: "Nhìn đi, tôi cho cậu ba mươi phút, sau đó tôi sẽ phải làm cái người diễn kịch kia rồi."
Giữa lúc gió xuân thổi vào căn phòng, bọn họ ở đó với Dương Liễu ba mươi phút. Bên ngoài đã là mùa xuân, trời ấm lên, chim hót hoa nở, cành liễu Hà Xuân Sinh đặt lên bệ cửa sổ phòng Dương Liễu đã đâm chồi. Thế giới vẫn thế, mà sau ba mươi phút, Tiêu Thệ sẽ phải từ biệt mẹ mình.
Bà được đưa vào nhà tang lễ, trang điểm một lúc, làm cho vẻ mặt tái xám lại hồng hào như khi còn sống, yên lặng chờ đợi người thân bạn bè đến cáo biệt, còn linh hồn từ lâu đã đi xa không biết ở nơi nào.
Mãi đến tận khi đó, Tiêu Xuân Thủy mới được gặp bà nội, cô bé hỏi Tiêu Thệ: "Ba ơi, sao bà nội lại nằm ở đó vậy?"
"Xuân Thủy, bà nội đã qua đời." Tiêu Thệ nói.
"Qua đời là gì ạ?"
"Qua đời chính là chết."
"Bà nội đi đến một nơi rất xa, chúng ta sẽ không còn được gặp lại bà nữa." Tiêu Xuân Thủy nói.
"Đúng rồi."
Tiêu Xuân Thủy lau nước mắt cho Tiêu Thệ, "Ba đừng khóc, chúng ta chỉ cần chờ một trăm năm nữa là có thể gặp lại bà nội rồi."
"Ừ."
Lúc thu dọn di vật của Dương Liễu, Tiêu Thệ tìm được một phong thư, ngày tháng là tháng mười hai năm trước.
Tiêu Thệ,
Không biết bao lâu không viết thư cho con rồi! Lần gần nhất viết thư cho con, con vẫn còn đang học đại học, mẹ viết lá thư nào con cũng sẽ nghiêm túc hồi âm. Sau đó con trở lại bên cạnh ba mẹ, ba mẹ cũng không viết thư nữa.
Mẹ làm giáo viên cả đời, bài học mẹ giảng lúc còn nhỏ, con luôn chăm chú lắng nghe. Con dần lớn lên, biết nhiều hơn mẹ, mẹ không có gì để dạy con, nhưng bây giờ mẹ muốn giảng cho con một bài học cuối cùng, một bài học chỉ mẹ có thể giảng được.
Gần đây tâm trạng của con không được tốt. Con cảm thấy mẹ không muốn khám bệnh, bỏ mặc chính mình, tăng nguy cơ tử vong cho mình. Trong thời gian này, con thống khổ hơn bất kỳ ai khác, con tự trách mình không thể giúp mẹ, không cách nào khuyên bảo mẹ, mà tất cả những lời mẹ nói với con lúc còn sống, có lẽ con cũng không thể lý giải được.
Tiêu Thệ, cái chết không đẹp đẽ, cũng không đáng sợ. Lá cây có lúc sinh ra, tất nhiên sẽ có lúc khô héo. Sinh mệnh nào cũng đều có một quá trình như thế, già đi, chết đi, đó là chuyện rất bình thường. Lúc Tình Sơn mất, mẹ nhận ra một cách rõ ràng, đó chính là sức mạnh của tự nhiên, không thể làm trái, không thể cứu vãn. Y học có phát triển hơn nữa thì người ta cuối cùng cũng phải chết, không có cái gì bởi vì con chấp nhất mà mãi mãi tồn tại trên thế gian này, con cuối cùng vẫn là con, còn cuộc đời con phải sống. Con cho rằng mẹ và Tình Sơn chung thủy, bởi vì ông ấy mất, mẹ mới không chữa bệnh cho mình. Kỳ thực cũng không phải vậy, chỉ là mẹ thông qua chuyện Tình Sơn rời đi mà nhìn thấu chuyện này, chỉ có vậy. Mẹ hy vọng con có thể lý giải được mẹ đang nói gì, chỉ vậy mà thôi.
Những chuyện khác, mẹ không cần nói thêm nữa. Tiêu Thệ, con có thể hoài niệm cha mẹ, nhưng không thể đau buồn. Con nhìn cha mẹ rời đi, phải như nhìn thấy cành cây thay lá, mặc dù có vẻ đìu hiu, thế nhưng cũng không tiếc nuối. Mùa xuân tới, sẽ có lá mới mọc ra.
Đó là nguyện vọng cuối cùng của mẹ. Cuối lời, mẹ tạm biệt con. Con của mẹ, hãy sống tốt đến hết cuộc đời.
Dương Liễu.
Ngày 31 tháng 12 năm 2014.
