Dục Sơ cúi đầu trầm ngâm chốc lát, lại nói: “Sau khi phát cháo xong, lương thực để lại chỉ được đủ cho Cẩm Quan Thành dùng, còn lại phân cho các huyện khác, làm y như cách phát cháo này —— Khương Ích, ta triêu binh phát cho dân, e rằng thiên tai đột ngột, ngươi lấy Khâm sai lệnh đến châu doanh Tôn thống lĩnh mượn thêm lính, hiệp trợ áp tải lương thực, duy trì trị an, chi phí binh lương cứ lấy từ lương bổng của gã là được.”
Khương Ích lộ vẻ khó xử, song vẫn đáp: “Vi thần tuân lệnh.”
Dục Sơ nói xong ý bảo gã lui, nói với mấy viên quan Hộ bộ đằng trước, nói: “Chỉ dựa vào lương tồn trong châu kho thì miệng ăn núi lở, phải giải quyết ngọn nguồn trước đã. Hiện nay nhà giàu còn gạo mà đóng cửa không bán, chắc là muốn đầu cơ tích trữ nâng giá gạo lên ồ ạt, các ngươi chưởng quản việc lưu thông, nghĩ ra biện pháp xử lý chưa?”
Hộ bộ Thị lang Nông Hương Duy nói: “Thiên tai trước mắt, phú thương không biết lấy quốc nạn dân sinh làm trọng, lại làm việc tham lam bất nghĩa này, mong điện hạ hạ lệnh nghiêm phạt, lệnh cho chúng mở cửa bán gạo, lấy giá gạo triều đình làm chuẩn. Vô gia cư thì nhận cháo, nhà nghèo thì mua gạo, giải quyết thiên tai.”
Dục Sơ đang muốn gật đầu, lại nghe Dụ Thanh nói: “Vi thần mạn phép. Vi thần cho rằng phương pháp này chưa thỏa đáng.”
Dục Sơ biết Dụ Thanh vốn là do Dục Thanh tán thưởng mà tiến cử, trong lòng vốn còn mấy phân tò mò, lúc này thấy y hai lần chen lời, không khỏi âm thầm cân nhắc về y, miệng nói: “Cứ nói, không sao.”
“Điện hạ vừa mới nhắc tới hai chữ ‘lưu thông’, vi thần nghĩ rằng, gặp phải năm thiên tai như này, lương còn lại của các nhà giàu trong thành sẽ không còn nhiều, họ cũng có lo lắng của riêng, mặc dù bán ra giá rẻ, nhưng nhỡ như thiên tai kéo dài thì cũng chẳng khác gì ‘miệng ăn núi lở’ như trên. Chẳng bằng mở châu khố làm vốn, lấy danh là cứu nạn cấp bách, mua gạo của các nhà giàu với giá cao, thương nhân thiên hạ sẽ vì lợi nhuận mà vọng động, thấy có châu khố làm chỗ dựa, sẽ có ý đồ vụ lợi, tất nhiên sẽ tranh giành nhau mà nhập gạo vào đất Thục. Đợi gạo của họ tới, ta lấy lí do rằng gạo tồn kho vẫn đủ, không mua nữa, tới lúc đó gạo mang tới tồn đầy tay họ, thêm nữa là đường vào đất Thục nguy hiểm khôn cùng, nếu muốn chuyển về thì chỉ có được một mất mười, không thể không hạ giá bán tháo cho chúng ta. Như vậy, nguồn gạo vừa đủ, giá gạo cũng yên.”
Dục Sơ ngưng mắt nhìn y, vuốt cằm tán thưởng, hỏi y: “Nghe nói nhà ngươi mấy đời kinh thương?”
“Điện hạ minh giám.”
“Quả nhiên suy nghĩ của người xuất thân kinh thương khác hẳn với sĩ tử lập nghiệp nhờ khoa cử, ta quen sự dưỡng dục của thiên gia, hôm nay mới thấy được chỉ giáo.”
Dụ Thanh quỳ xuống đất, khấu đầu nói: “Vi thần không dám, đều do điện hạ chỉ điểm cả.”
Dục Sơ phất tay cho y đứng lên, lại nói với Nông Hương Duy: “Việc này cứ theo kế của Dụ Thanh, để tránh quan khố tổn thất quá nặng, động tĩnh phải lớn, thu tay phải kịp thời, ngươi cẩn thận mà làm.”
Nông Hương Duy tuân lệnh cáo lui, Dục Sơ lại phân công các quan Hộ bộ khác đi giám sát việc phát gạo phát cháo, vận chuyển và an dân, nói xong mấy lệnh, cả phòng chỉ còn lại Dụ Thanh.
“Ta giám thị Hộ bộ chưa lâu, chức vụ quan lại ta chưa hiểu lắm, giờ để ngươi lại Cẩm Quan thành dẫn đầu hiệp trợ, hi vọng ngươi nỗ lực để tâm.”
Dụ Thanh cúi lạy: “Vi thần nhất định sẽ toàn lực ứng phó, không dám phụ trọng trách điện hạ giao phó.”
Dục Sơ cười nhẹ, nói: “Dụ Thanh à, ta biết ngươi xuất thân quân ngũ, trong quân tôn ti trên dưới nghiêm khắc, ngươi nói năng câu nệ cẩn thận đã quen. Nhưng giờ ngươi đã vào Hộ bộ, ngươi cứ hòa hợp với các quan xung quanh, kể cả nói với ta cũng không cần sợ hãi đến vậy, nếu ngươi cứ thế này, e rằng người khác sẽ khó chịu. Trí giả phải tùy thời thế mà hành sự, hiểu không?”
Câu cuối cùng hàm chứa đầy thâm ý, nhưng giọng nói lại không nghe ra ý đồ gì. Dụ Thanh do dự một chớp mắt, gật đầu nói: “Vi thần đã hiểu.”
Dục Sơ đứng dậy, cười nói: “Không thêm câu ‘Tạ ơn điện hạ chỉ điểm’ xem ra ngươi thật sự hiểu rồi. Ta ra ngoài thành tìm hiểu dân tình ra sao, việc điều hành do ngươi toàn quyền quyết định.”
Ngày tiếp theo, hơn mười lán phát cháo được sắp xếp đầy ba dặm bình địa ngoài Cẩm Quan thành, cháo trắng trong nồi sôi sùng sục, hơi nóng bay lên nhuộm mờ thành lũy. Tinh mơ, Dục Sơ ra ngoài thành xem xét, thấy quan lại phát cháo mồ hôi đầm đìa, bận rộn ngược xuôi, dân chúng nhận cháo trật tự an ổn, mỗi người đều lo âu trông ngóng, cháo nóng vừa đơm vào bát, chẳng đợi nguội đã há miệng ăn hết, như không thể cảm nhận được chút bỏng rát nào.
Dục Sơ vẫn thấy nỗi chua xót lẫn trong niềm hân hoan, bước theo hộ vệ tùy thân, chầm chậm bước tới giữa đường vừa đi vừa xem. Dân chúng xếp hàng bị đói đã lâu nay đang đợi được ăn, hơn nữa Dục Sơ tránh rêu rao chỉ mặc một bộ thường phục xanh ngọc, đi giữa đội cũng chẳng có ai phát hiện. Cứ đi như thế hơn nửa canh giờ, lia mắt thấy cáo thị to đùng dựng thẳng bên sân, một là “Ai cũng có phần”, một là “Nghiêm cấm chen chúc”, những hàng chữ Khải đó khiến Dục Sơ phải sửng sốt.
Tùy thị thấy Dục Sơ chợt dừng bước, nhìn mồ hôi hắn thấm ướt áo, tóc dính ướt trán, tưởng hắn mệt đành nói: “Khí trời nóng nực, ngọc thể điện hạ quan trọng hơn, thuộc hạ dắt ngựa tới đưa điện hạ về thành vậy.”
Dục Sơ chỉ nhìn đi nhìn lại hai tờ cáo thị, gương mặt lộ ra vẻ kì lạ, lại giống như là nhịn cười. Tùy thị không hiểu ý, chợt nghe Dục Sơ nói với mình: “Ngươi đi hỏi xem hai tờ cáo thị này là ai viết.”
Các tùy thị liếc nhìn đồng nghiệp, theo lời đi hỏi. Dục Sơ nhìn hai tờ cáo thị nọ vẫn thấy buồn cười, sau khi về kinh cũng muốn người ấy viết hai tờ như thế, sau đó treo ở trung đường, không biết cảnh ấy ra sao đây.
Những hàng chữ Khải theo lối của Mạch gia trên tờ cáo thị kia phong dật thì thừa nhưng lại thiếu chút cứng cáp, còn hơi mang vẻ ngây ngô, giống y hệt nét chữ Mạch Sở Địch hồi mười ba mười bốn.
Sinh nhật hai mươi tuổi năm ấy, y tặng hắn nguyên một bộ “Cổ văn quan chỉ”, đến giờ rời kinh rồi trong người hãy còn mang theo.
Tình cảm thân thiết đó, đã một đi không trở lại…
Mấy tùy thị vừa trở về đã thấy Tam hoàng tử khẽ nhíu mày, chần chờ một lúc mới bẩm: “Điện hạ, ngựa đã dắt tới. Còn cáo thị này là do Hộ bộ Dụ đại nhân chấp bút. Điện hạ mau lên ngựa về thành.”
“Khí trời nóng như thiêu, các ngươi khỏi cần đi cùng ta, để lại hai người là được. Ta đi nếm thử cháo.” Dục Sơ nói xong xoay người đi về phía lều phát cháo, các tùy thị không dám trái lệnh, chỉ để lại hai người có thâm niên đi cùng Dục Sơ, còn lại đều chạy đến giữa đường giúp đỡ duy trì trật tự.
Dục Sơ tới lều cháo, tùy ý chọn một nồi rồi sai người múc một bát. Tùy thị nhìn chiếc bát cũ kĩ thô thiển, trên mặt cháo còn đọng ít đất, tay bưng mà chẳng muốn đưa qua.
Dục Sơ nói: “Không cần ngại, nghĩ khi Lục hoàng đệ hành quân biên ải, đất trong bát hẳn cũng không ít hơn thế này đâu.”
Tùy thị bất đắc dĩ thổi nguội cháo rồi đưa cho Dục Sơ. Dục Sơ bưng bát lên nhấp một ngụm, sắc mặt chợt trầm xuống, hỏi: “Kho lương vừa mở, gạo thóc đầy đủ, tại sao cháo lại nấu loãng đến như vậy?”
Kim ngô lệnh Trương Mẫn Từ lúc này vừa tới, nghe vậy nói với Dục Sơ: “Bẩm điện hạ, nước gạo chia tỉ lệ chính xác tuyệt đối theo lệnh của Hộ bộ Dụ đại nhân, vi thần không dám có nửa phân sai sót.”
Vừa nắm đại quyền trong tay đã có hiềm nghi việc tham ô, rốt cuộc tên Dụ Thanh này nhân phẩm như thế nào đây. Dục Sơ trong lòng nghi hoặc, nói với Trương Mẫn Từ: “Gọi Dụ Thanh tới đây, ta muốn nói chuyện với y.”
Lát sau Dụ Thanh tìm tới, gương mặt trắng trẻo bị ánh nắng chói chang hong đỏ bừng, trên mặt nhễ nhại mồ hôi và đất cát. Dục Sơ thấy y chật vật, cau mày hỏi: “Làm gì đấy?”
Dụ Thanh nâng tay lấy tay áo lau mặt, “Ban nãy dân đói phía sau chờ lâu quá không nhẫn nại nổi nữa, sinh ra chút rắc rối nhỏ, vi thần qua trấn an, đã dẹp loạn rồi.”
“Cháo hôm nay nấu chính miệng ngươi nếm thử?”
Dụ Thanh gật đầu.
“Một ngày chỉ được ăn hai lần cháo loãng toẹt như thế, nếu ngươi là dân đói, ngươi sẽ có suy nghĩ gì?”
Dụ Thanh nhất thời ngớ ra. Trương Mẫn Từ bên cạnh nói: “Hồi bẩm điện hạ, hôm nay Dụ đại nhân cũng chỉ uống có một ngụm cháo trong cả lều cháo thôi.”
Dục Sơ thấy hơi xấu hổ. Dụ Thanh vội nói: “Điện hạ, nấu cháo như vậy cũng không phải là vô lý. Thứ nhất… có thể điện hạ không biết, người đói lâu ngày không thể đột ngột ăn quá no nếu không sẽ bội thực mà chết. Thứ hai, câu “Vô gia cư thì nhận cháo, nhà nghèo thì mua gạo” của Nông đại nhân hôm qua đã chỉ điểm cho vi thần, vi thần thấy, nếu cháo quá đặc, ăn cháo là no căng bụng, những nhà nghèo có năng lực tự mua cháo cũng sẽ tới ăn chực, số thức ăn cung cấp cho những người bần hàn vô gia cư thực sự sẽ bị giảm xuống, gạo mua của nhà buôn chưa tới mà gạo mình cũng hết, e rằng sẽ chẳng còn gạo để kéo dài thời gian… Dưới thiên tai như vậy có thể tiết kiệm được thì nên tiết kiệm, cháo loãng lần này chỉ đảm bảo mạng sống cho họ, giữ cho họ không chết, sau này tai qua nạn khỏi, những người được cứu mạng nhờ cháo loãng nhất định sẽ nhiều hơn cháo đặc.”
Dục Sơ từ nhỏ sống giữa nhung lụa gấm vóc, những đạo lý này nghe thì thấy có lý song nhất thời chưa hiểu toàn bộ, lại hỏi: “Sao ngươi biết cháo loãng tới độ nào có thể đảm bảo họ không chết?”
Dụ Thanh nghĩ nghĩ chốc lát, nói: “Có câu ‘bệnh lâu thành thầy’*, vi thần cũng từng là một dân đói, một ngày mấy bữa, bố trí ra sao, từng là chuyện quan trọng nhất đời vi thần trong mấy năm ấy. Hôm nay vi thần lấy mình làm mẫu, đem số lượng tăng lên, ước lượng ra cháo. Vi thần định cứ thi hành mấy ngày, đợi xem hiệu quả tới đâu rồi điều chỉnh tiếp. Ví như…” Dụ Thanh ngẩng đầu nhìn Dục Sơ, “vi thần nghe thầy thuốc nói, bệnh nặng phải dùng thuốc mạnh, nhưng nếu chỉ cần kéo dài mạng thì nên dùng thuốc nhẹ, quan sát kỹ bệnh tình lên xuống ra sao mà tùy thời điều chỉnh… vi thần cho rằng có thể lấy đó làm gương.”
(Gốc là câu ‘cửu bệnh thành y’, nôm na là bị bệnh lâu quá cũng sẽ quen với bệnh, tự chữa được luôn.)
Thuốc nhẹ mà kéo dài mạng. Dục Sơ nhớ tới Mạch Sở Địch, sao hắn có thể không biết đây, khoảnh khắc ấy trong lòng đau đớn biết nhường nào, vậy mà ngoài miệng lại nói: “Giảng giải hay lắm, ta hiểu rồi. Thế này rất thỏa đáng, cứ theo đó mà làm.”
Dụ Thanh gật đầu cười. Dục Sơ cầm cháo lạnh trong tay định uống tiếp lại bị tùy thị chặn lại, nói: “Điện hạ, đã quá giờ ngọ, điện hạ về thành dùng bữa đi.”
Dục Sơ nói: “Cháo này cũng tính là một bữa cơm. Dân sinh khổ sở thế này mà ta không biết, phải nếm thử.”
Dụ Thanh không còn mỉm cười, chỉ lạnh nhạt nhìn hắn.
Về kinh mới nửa tháng, ngoại trừ một vài bản điều trần về việc chống hạn hán phía Nam của nha môn Công bộ, mọi việc đều thuận lợi, nhưng Lộng Bích đến nay tung tích không rõ khiến Phương Đỗ Nhược mơ hồ bất an.
Công vụ một ngày kết thúc, Phương Đỗ Nhược ra khỏi cửa lớn Công bộ định lên kiệu về nhà, chợt thấy Đại lý tự Việt Lâm Xuyên đang đi về phía mình, trên mặt treo nụ cười nói: “Phương đại nhân, ca làm việc của Công bộ quả thật nghiêm cẩn quá, hạ quan đợi ngài đã lâu.”
Kinh qua án Tô Cẩn Khiêm, quan hệ Phương Đỗ Nhược với Việt Lâm Xuyên ít nhiều cũng có vết nứt, giờ lại thấy hắn tươi cười tiến tới, trong lòng khó chịu trong đầu căng thẳng.
“Việt đại nhân tìm tại hạ có việc gì?”
“Nha môn Đại lý tự bây giờ đang có người, là người quen của Phương đại nhân đấy. Cũng không xa nên đại nhân theo ta qua gặp chút đi?”
Phương Đỗ Nhược ngẩn ra, hai chữ ‘Lộng Bích’ hiện ra trong đầu, rồi lại thấy việc hôm đó rất trót lọt, miệng chỉ nói: “Hôm nay trời muộn quá rồi, tại hạ phải về phủ dùng cơm, người trong nha môn của Việt đại nhân có việc thì ngày mai tới Công bộ tìm tại hạ cũng được.”
Việt Lâm Xuyên cười, “Việc liên quan đến sống còn, hạ quan không dám chậm trễ, Phương đại nhân mang danh Bồ tát, không sợ trì hoãn mà ngộ sát nhân mạng sao?”
Phương Đỗ Nhược trầm ngâm chốc lát, thấp giọng ra lệnh cho gia nhân đằng sau: “Tạm thời các ngươi hồi phủ, cứ giả bộ trong kiệu có người. Việc này không được để Lục điện hạ biết.”
Gia nhân gật đầu rời đi. Việt Lâm Xuyên nghiêng người nhường đường, giơ tay mời Phương Đỗ Nhược đi trước.
Tới nội đường Đại lý tự, Phương Đỗ Nhược ngồi xuống bên sườn phòng, một gã tiểu tư cung kính dâng trà lên. Việt Lâm Xuyên hạ tay ngồi vào chỗ, ra lệnh: “Dẫn người tới.”
Lát sau tiếng gông cùm va nhau liểng xiểng, ngục tốt giải lên một nữ tử mặc áo tù, tóc dài rối tung, dung sắc võ vàng. Phương Đỗ Nhược cẩn thận nhìn, quả nhiên là Lộng Bích!
Phương Đỗ Nhược kinh ngạc tới mức không ổn định nổi thân mình, song chỉ siết chặt tách trà, không làm thêm gì khác.
Việt Lâm Xuyên vẫn chẳng hề nhìn về phía Phương Đỗ Nhược, thấy ngục tốt đá Lộng Bích quỳ xuống, nói với nàng: “Ngươi là người ở đâu, nói cho vị Phương đại nhân đây biết.”
“… Thiếp thân Lộng Bích, là thiếp thất của tiền Ung Châu mục Lư Hoành.”
“Ngươi ngẩng đầu nhìn xem, ngươi có nhận ra vị Phương đại nhân này không?”
Lộng Bích chầm chậm ngẩng đầu, nhìn về phía Phương Đỗ Nhược một thoáng, cúi đầu nói: “Thiếp thân không biết vị đại nhân này.”
“Cái tên ‘Phương Đỗ Nhược’ cũng chưa từng nghe sao?”
Lộng Bích lắc đầu.
“Năm xưa ngươi là ca kỹ Giáng Tiên các ở Trường An, vong phu Lư Hoành của ngươi từng đãi rượu vị Phương đại nhân này trong các, người của Giáng Tiên các cũng nói ngươi từng mấy lần bồi rượu, vậy mà giờ lại bảo không biết ư?”
“Lộng Bích chỉ là một ca nữ, chẳng qua gặp mặt mua vui, mỗi ngày hầu rượu vài bàn, đương nhiên không thể nhận mặt tất cả tân khách rồi.”
“Không hổ là kẻ bán tiếng cười lâu năm, nói đến giọt nước cũng không lọt.” Việt Lâm Xuyên cười cười, “Vậy bản quan hỏi ngươi, trên dưới cả nhà ngươi đều đã vấn trảm tại Trường An, sao chỉ mình ngươi chạy trốn?”
“Ngày đó thiếp thân thừa dịp lính gác không phòng bị, một mình chạy trốn, e nhiều người nhiều miệng, vẫn chưa… cho người nhà biết.”
“Để một phụ nữ mang thai bảy tháng trốn ra khỏi Lư phủ, lẽ nào hôm ấy binh sĩ thủ hạ của Lục điện hạ bị mù hết sao?” Việt Lâm Xuyên cười cười ngoắc ngón tay, lập tức có ngục tốt đem kẹp tra tấn vào phòng, Việt Lâm Xuyên nói: “Không động chút bản lĩnh thì ngươi sẽ không nói thật.”
Phương Đỗ Nhược đứng dậy ngăn trước mặt Lộng Bích, “Đường đường Tư pháp nha môn Đại lý tự lại muốn tra tấn cho người ta nhận bừa sao!”
“Phương đại nhân,” Việt Lâm Xuyên cũng đứng dậy, nhìn thẳng vào đôi mắt Phương Đỗ Nhược mà mỉm cười, “Ngài vốn là mệnh quan triều đình, nói năng phải cẩn trọng nhiều hơn, đừng có để rơi vào hiềm khích miệt thị đồng liêu. Cái gọi là ‘tra tấn cho người ta nhận bừa’ ấy mà, là chỉ người vốn dĩ đã vô tội, lấy nghiêm hình bức cung, cưỡng ép người ta đồng ý nhận tội, mà giờ nữ tử này vốn đã có tội vượt ngục, hạ quan chỉ muốn dùng chút thủ đoạn ép nàng nói ra cách thức chạy trốn, sao mà tính vào ‘tra tấn cho người ta nhận bừa’ được đây? Huống chi đại nhân cứ đặt tay lên ngực tự hỏi xem, những lời nữ tử này vừa mới nói là sự thật sao? Nếu ngay cả đại nhân cũng không tin, giờ nàng ta cắn môi ngậm miệng không chịu nói, chạm không được chạm, đánh không được đánh, đại nhân bảo hạ quan thẩm án thế nào bây giờ?”
“Ngày ấy là tại hạ một mình thả nàng ra khỏi phủ, đại nhân đừng hỏi nàng, cứ hỏi ta.”
Việt Lâm Xuyên cao giọng bật cười, vỗ tay nói: “Phương đại nhân quả là tâm địa từ bi, nhận tội còn nhanh hơn cả hạ quan nghĩ nữa ——” vừa nói vừa đi tới ghế chủ tọa ngồi xuống, “Đã vậy, xin đại nhân đem chuyện thực hôm đó báo lại chi tiết, nếu kịp thì lâm triều ngày mai hạ quan đệ tấu chương luôn.”
Phương Đỗ Nhược xoay người nhìn về phía Lộng Bích, nói: “Lư nương tử, uất ức cho cô rồi.”
Lộng Bích cúi đầu quỳ trên mặt đất, khẽ lắc đầu.
Khương Ích lộ vẻ khó xử, song vẫn đáp: “Vi thần tuân lệnh.”
Dục Sơ nói xong ý bảo gã lui, nói với mấy viên quan Hộ bộ đằng trước, nói: “Chỉ dựa vào lương tồn trong châu kho thì miệng ăn núi lở, phải giải quyết ngọn nguồn trước đã. Hiện nay nhà giàu còn gạo mà đóng cửa không bán, chắc là muốn đầu cơ tích trữ nâng giá gạo lên ồ ạt, các ngươi chưởng quản việc lưu thông, nghĩ ra biện pháp xử lý chưa?”
Hộ bộ Thị lang Nông Hương Duy nói: “Thiên tai trước mắt, phú thương không biết lấy quốc nạn dân sinh làm trọng, lại làm việc tham lam bất nghĩa này, mong điện hạ hạ lệnh nghiêm phạt, lệnh cho chúng mở cửa bán gạo, lấy giá gạo triều đình làm chuẩn. Vô gia cư thì nhận cháo, nhà nghèo thì mua gạo, giải quyết thiên tai.”
Dục Sơ đang muốn gật đầu, lại nghe Dụ Thanh nói: “Vi thần mạn phép. Vi thần cho rằng phương pháp này chưa thỏa đáng.”
Dục Sơ biết Dụ Thanh vốn là do Dục Thanh tán thưởng mà tiến cử, trong lòng vốn còn mấy phân tò mò, lúc này thấy y hai lần chen lời, không khỏi âm thầm cân nhắc về y, miệng nói: “Cứ nói, không sao.”
“Điện hạ vừa mới nhắc tới hai chữ ‘lưu thông’, vi thần nghĩ rằng, gặp phải năm thiên tai như này, lương còn lại của các nhà giàu trong thành sẽ không còn nhiều, họ cũng có lo lắng của riêng, mặc dù bán ra giá rẻ, nhưng nhỡ như thiên tai kéo dài thì cũng chẳng khác gì ‘miệng ăn núi lở’ như trên. Chẳng bằng mở châu khố làm vốn, lấy danh là cứu nạn cấp bách, mua gạo của các nhà giàu với giá cao, thương nhân thiên hạ sẽ vì lợi nhuận mà vọng động, thấy có châu khố làm chỗ dựa, sẽ có ý đồ vụ lợi, tất nhiên sẽ tranh giành nhau mà nhập gạo vào đất Thục. Đợi gạo của họ tới, ta lấy lí do rằng gạo tồn kho vẫn đủ, không mua nữa, tới lúc đó gạo mang tới tồn đầy tay họ, thêm nữa là đường vào đất Thục nguy hiểm khôn cùng, nếu muốn chuyển về thì chỉ có được một mất mười, không thể không hạ giá bán tháo cho chúng ta. Như vậy, nguồn gạo vừa đủ, giá gạo cũng yên.”
Dục Sơ ngưng mắt nhìn y, vuốt cằm tán thưởng, hỏi y: “Nghe nói nhà ngươi mấy đời kinh thương?”
“Điện hạ minh giám.”
“Quả nhiên suy nghĩ của người xuất thân kinh thương khác hẳn với sĩ tử lập nghiệp nhờ khoa cử, ta quen sự dưỡng dục của thiên gia, hôm nay mới thấy được chỉ giáo.”
Dụ Thanh quỳ xuống đất, khấu đầu nói: “Vi thần không dám, đều do điện hạ chỉ điểm cả.”
Dục Sơ phất tay cho y đứng lên, lại nói với Nông Hương Duy: “Việc này cứ theo kế của Dụ Thanh, để tránh quan khố tổn thất quá nặng, động tĩnh phải lớn, thu tay phải kịp thời, ngươi cẩn thận mà làm.”
Nông Hương Duy tuân lệnh cáo lui, Dục Sơ lại phân công các quan Hộ bộ khác đi giám sát việc phát gạo phát cháo, vận chuyển và an dân, nói xong mấy lệnh, cả phòng chỉ còn lại Dụ Thanh.
“Ta giám thị Hộ bộ chưa lâu, chức vụ quan lại ta chưa hiểu lắm, giờ để ngươi lại Cẩm Quan thành dẫn đầu hiệp trợ, hi vọng ngươi nỗ lực để tâm.”
Dụ Thanh cúi lạy: “Vi thần nhất định sẽ toàn lực ứng phó, không dám phụ trọng trách điện hạ giao phó.”
Dục Sơ cười nhẹ, nói: “Dụ Thanh à, ta biết ngươi xuất thân quân ngũ, trong quân tôn ti trên dưới nghiêm khắc, ngươi nói năng câu nệ cẩn thận đã quen. Nhưng giờ ngươi đã vào Hộ bộ, ngươi cứ hòa hợp với các quan xung quanh, kể cả nói với ta cũng không cần sợ hãi đến vậy, nếu ngươi cứ thế này, e rằng người khác sẽ khó chịu. Trí giả phải tùy thời thế mà hành sự, hiểu không?”
Câu cuối cùng hàm chứa đầy thâm ý, nhưng giọng nói lại không nghe ra ý đồ gì. Dụ Thanh do dự một chớp mắt, gật đầu nói: “Vi thần đã hiểu.”
Dục Sơ đứng dậy, cười nói: “Không thêm câu ‘Tạ ơn điện hạ chỉ điểm’ xem ra ngươi thật sự hiểu rồi. Ta ra ngoài thành tìm hiểu dân tình ra sao, việc điều hành do ngươi toàn quyền quyết định.”
Ngày tiếp theo, hơn mười lán phát cháo được sắp xếp đầy ba dặm bình địa ngoài Cẩm Quan thành, cháo trắng trong nồi sôi sùng sục, hơi nóng bay lên nhuộm mờ thành lũy. Tinh mơ, Dục Sơ ra ngoài thành xem xét, thấy quan lại phát cháo mồ hôi đầm đìa, bận rộn ngược xuôi, dân chúng nhận cháo trật tự an ổn, mỗi người đều lo âu trông ngóng, cháo nóng vừa đơm vào bát, chẳng đợi nguội đã há miệng ăn hết, như không thể cảm nhận được chút bỏng rát nào.
Dục Sơ vẫn thấy nỗi chua xót lẫn trong niềm hân hoan, bước theo hộ vệ tùy thân, chầm chậm bước tới giữa đường vừa đi vừa xem. Dân chúng xếp hàng bị đói đã lâu nay đang đợi được ăn, hơn nữa Dục Sơ tránh rêu rao chỉ mặc một bộ thường phục xanh ngọc, đi giữa đội cũng chẳng có ai phát hiện. Cứ đi như thế hơn nửa canh giờ, lia mắt thấy cáo thị to đùng dựng thẳng bên sân, một là “Ai cũng có phần”, một là “Nghiêm cấm chen chúc”, những hàng chữ Khải đó khiến Dục Sơ phải sửng sốt.
Tùy thị thấy Dục Sơ chợt dừng bước, nhìn mồ hôi hắn thấm ướt áo, tóc dính ướt trán, tưởng hắn mệt đành nói: “Khí trời nóng nực, ngọc thể điện hạ quan trọng hơn, thuộc hạ dắt ngựa tới đưa điện hạ về thành vậy.”
Dục Sơ chỉ nhìn đi nhìn lại hai tờ cáo thị, gương mặt lộ ra vẻ kì lạ, lại giống như là nhịn cười. Tùy thị không hiểu ý, chợt nghe Dục Sơ nói với mình: “Ngươi đi hỏi xem hai tờ cáo thị này là ai viết.”
Các tùy thị liếc nhìn đồng nghiệp, theo lời đi hỏi. Dục Sơ nhìn hai tờ cáo thị nọ vẫn thấy buồn cười, sau khi về kinh cũng muốn người ấy viết hai tờ như thế, sau đó treo ở trung đường, không biết cảnh ấy ra sao đây.
Những hàng chữ Khải theo lối của Mạch gia trên tờ cáo thị kia phong dật thì thừa nhưng lại thiếu chút cứng cáp, còn hơi mang vẻ ngây ngô, giống y hệt nét chữ Mạch Sở Địch hồi mười ba mười bốn.
Sinh nhật hai mươi tuổi năm ấy, y tặng hắn nguyên một bộ “Cổ văn quan chỉ”, đến giờ rời kinh rồi trong người hãy còn mang theo.
Tình cảm thân thiết đó, đã một đi không trở lại…
Mấy tùy thị vừa trở về đã thấy Tam hoàng tử khẽ nhíu mày, chần chờ một lúc mới bẩm: “Điện hạ, ngựa đã dắt tới. Còn cáo thị này là do Hộ bộ Dụ đại nhân chấp bút. Điện hạ mau lên ngựa về thành.”
“Khí trời nóng như thiêu, các ngươi khỏi cần đi cùng ta, để lại hai người là được. Ta đi nếm thử cháo.” Dục Sơ nói xong xoay người đi về phía lều phát cháo, các tùy thị không dám trái lệnh, chỉ để lại hai người có thâm niên đi cùng Dục Sơ, còn lại đều chạy đến giữa đường giúp đỡ duy trì trật tự.
Dục Sơ tới lều cháo, tùy ý chọn một nồi rồi sai người múc một bát. Tùy thị nhìn chiếc bát cũ kĩ thô thiển, trên mặt cháo còn đọng ít đất, tay bưng mà chẳng muốn đưa qua.
Dục Sơ nói: “Không cần ngại, nghĩ khi Lục hoàng đệ hành quân biên ải, đất trong bát hẳn cũng không ít hơn thế này đâu.”
Tùy thị bất đắc dĩ thổi nguội cháo rồi đưa cho Dục Sơ. Dục Sơ bưng bát lên nhấp một ngụm, sắc mặt chợt trầm xuống, hỏi: “Kho lương vừa mở, gạo thóc đầy đủ, tại sao cháo lại nấu loãng đến như vậy?”
Kim ngô lệnh Trương Mẫn Từ lúc này vừa tới, nghe vậy nói với Dục Sơ: “Bẩm điện hạ, nước gạo chia tỉ lệ chính xác tuyệt đối theo lệnh của Hộ bộ Dụ đại nhân, vi thần không dám có nửa phân sai sót.”
Vừa nắm đại quyền trong tay đã có hiềm nghi việc tham ô, rốt cuộc tên Dụ Thanh này nhân phẩm như thế nào đây. Dục Sơ trong lòng nghi hoặc, nói với Trương Mẫn Từ: “Gọi Dụ Thanh tới đây, ta muốn nói chuyện với y.”
Lát sau Dụ Thanh tìm tới, gương mặt trắng trẻo bị ánh nắng chói chang hong đỏ bừng, trên mặt nhễ nhại mồ hôi và đất cát. Dục Sơ thấy y chật vật, cau mày hỏi: “Làm gì đấy?”
Dụ Thanh nâng tay lấy tay áo lau mặt, “Ban nãy dân đói phía sau chờ lâu quá không nhẫn nại nổi nữa, sinh ra chút rắc rối nhỏ, vi thần qua trấn an, đã dẹp loạn rồi.”
“Cháo hôm nay nấu chính miệng ngươi nếm thử?”
Dụ Thanh gật đầu.
“Một ngày chỉ được ăn hai lần cháo loãng toẹt như thế, nếu ngươi là dân đói, ngươi sẽ có suy nghĩ gì?”
Dụ Thanh nhất thời ngớ ra. Trương Mẫn Từ bên cạnh nói: “Hồi bẩm điện hạ, hôm nay Dụ đại nhân cũng chỉ uống có một ngụm cháo trong cả lều cháo thôi.”
Dục Sơ thấy hơi xấu hổ. Dụ Thanh vội nói: “Điện hạ, nấu cháo như vậy cũng không phải là vô lý. Thứ nhất… có thể điện hạ không biết, người đói lâu ngày không thể đột ngột ăn quá no nếu không sẽ bội thực mà chết. Thứ hai, câu “Vô gia cư thì nhận cháo, nhà nghèo thì mua gạo” của Nông đại nhân hôm qua đã chỉ điểm cho vi thần, vi thần thấy, nếu cháo quá đặc, ăn cháo là no căng bụng, những nhà nghèo có năng lực tự mua cháo cũng sẽ tới ăn chực, số thức ăn cung cấp cho những người bần hàn vô gia cư thực sự sẽ bị giảm xuống, gạo mua của nhà buôn chưa tới mà gạo mình cũng hết, e rằng sẽ chẳng còn gạo để kéo dài thời gian… Dưới thiên tai như vậy có thể tiết kiệm được thì nên tiết kiệm, cháo loãng lần này chỉ đảm bảo mạng sống cho họ, giữ cho họ không chết, sau này tai qua nạn khỏi, những người được cứu mạng nhờ cháo loãng nhất định sẽ nhiều hơn cháo đặc.”
Dục Sơ từ nhỏ sống giữa nhung lụa gấm vóc, những đạo lý này nghe thì thấy có lý song nhất thời chưa hiểu toàn bộ, lại hỏi: “Sao ngươi biết cháo loãng tới độ nào có thể đảm bảo họ không chết?”
Dụ Thanh nghĩ nghĩ chốc lát, nói: “Có câu ‘bệnh lâu thành thầy’*, vi thần cũng từng là một dân đói, một ngày mấy bữa, bố trí ra sao, từng là chuyện quan trọng nhất đời vi thần trong mấy năm ấy. Hôm nay vi thần lấy mình làm mẫu, đem số lượng tăng lên, ước lượng ra cháo. Vi thần định cứ thi hành mấy ngày, đợi xem hiệu quả tới đâu rồi điều chỉnh tiếp. Ví như…” Dụ Thanh ngẩng đầu nhìn Dục Sơ, “vi thần nghe thầy thuốc nói, bệnh nặng phải dùng thuốc mạnh, nhưng nếu chỉ cần kéo dài mạng thì nên dùng thuốc nhẹ, quan sát kỹ bệnh tình lên xuống ra sao mà tùy thời điều chỉnh… vi thần cho rằng có thể lấy đó làm gương.”
(Gốc là câu ‘cửu bệnh thành y’, nôm na là bị bệnh lâu quá cũng sẽ quen với bệnh, tự chữa được luôn.)
Thuốc nhẹ mà kéo dài mạng. Dục Sơ nhớ tới Mạch Sở Địch, sao hắn có thể không biết đây, khoảnh khắc ấy trong lòng đau đớn biết nhường nào, vậy mà ngoài miệng lại nói: “Giảng giải hay lắm, ta hiểu rồi. Thế này rất thỏa đáng, cứ theo đó mà làm.”
Dụ Thanh gật đầu cười. Dục Sơ cầm cháo lạnh trong tay định uống tiếp lại bị tùy thị chặn lại, nói: “Điện hạ, đã quá giờ ngọ, điện hạ về thành dùng bữa đi.”
Dục Sơ nói: “Cháo này cũng tính là một bữa cơm. Dân sinh khổ sở thế này mà ta không biết, phải nếm thử.”
Dụ Thanh không còn mỉm cười, chỉ lạnh nhạt nhìn hắn.
Về kinh mới nửa tháng, ngoại trừ một vài bản điều trần về việc chống hạn hán phía Nam của nha môn Công bộ, mọi việc đều thuận lợi, nhưng Lộng Bích đến nay tung tích không rõ khiến Phương Đỗ Nhược mơ hồ bất an.
Công vụ một ngày kết thúc, Phương Đỗ Nhược ra khỏi cửa lớn Công bộ định lên kiệu về nhà, chợt thấy Đại lý tự Việt Lâm Xuyên đang đi về phía mình, trên mặt treo nụ cười nói: “Phương đại nhân, ca làm việc của Công bộ quả thật nghiêm cẩn quá, hạ quan đợi ngài đã lâu.”
Kinh qua án Tô Cẩn Khiêm, quan hệ Phương Đỗ Nhược với Việt Lâm Xuyên ít nhiều cũng có vết nứt, giờ lại thấy hắn tươi cười tiến tới, trong lòng khó chịu trong đầu căng thẳng.
“Việt đại nhân tìm tại hạ có việc gì?”
“Nha môn Đại lý tự bây giờ đang có người, là người quen của Phương đại nhân đấy. Cũng không xa nên đại nhân theo ta qua gặp chút đi?”
Phương Đỗ Nhược ngẩn ra, hai chữ ‘Lộng Bích’ hiện ra trong đầu, rồi lại thấy việc hôm đó rất trót lọt, miệng chỉ nói: “Hôm nay trời muộn quá rồi, tại hạ phải về phủ dùng cơm, người trong nha môn của Việt đại nhân có việc thì ngày mai tới Công bộ tìm tại hạ cũng được.”
Việt Lâm Xuyên cười, “Việc liên quan đến sống còn, hạ quan không dám chậm trễ, Phương đại nhân mang danh Bồ tát, không sợ trì hoãn mà ngộ sát nhân mạng sao?”
Phương Đỗ Nhược trầm ngâm chốc lát, thấp giọng ra lệnh cho gia nhân đằng sau: “Tạm thời các ngươi hồi phủ, cứ giả bộ trong kiệu có người. Việc này không được để Lục điện hạ biết.”
Gia nhân gật đầu rời đi. Việt Lâm Xuyên nghiêng người nhường đường, giơ tay mời Phương Đỗ Nhược đi trước.
Tới nội đường Đại lý tự, Phương Đỗ Nhược ngồi xuống bên sườn phòng, một gã tiểu tư cung kính dâng trà lên. Việt Lâm Xuyên hạ tay ngồi vào chỗ, ra lệnh: “Dẫn người tới.”
Lát sau tiếng gông cùm va nhau liểng xiểng, ngục tốt giải lên một nữ tử mặc áo tù, tóc dài rối tung, dung sắc võ vàng. Phương Đỗ Nhược cẩn thận nhìn, quả nhiên là Lộng Bích!
Phương Đỗ Nhược kinh ngạc tới mức không ổn định nổi thân mình, song chỉ siết chặt tách trà, không làm thêm gì khác.
Việt Lâm Xuyên vẫn chẳng hề nhìn về phía Phương Đỗ Nhược, thấy ngục tốt đá Lộng Bích quỳ xuống, nói với nàng: “Ngươi là người ở đâu, nói cho vị Phương đại nhân đây biết.”
“… Thiếp thân Lộng Bích, là thiếp thất của tiền Ung Châu mục Lư Hoành.”
“Ngươi ngẩng đầu nhìn xem, ngươi có nhận ra vị Phương đại nhân này không?”
Lộng Bích chầm chậm ngẩng đầu, nhìn về phía Phương Đỗ Nhược một thoáng, cúi đầu nói: “Thiếp thân không biết vị đại nhân này.”
“Cái tên ‘Phương Đỗ Nhược’ cũng chưa từng nghe sao?”
Lộng Bích lắc đầu.
“Năm xưa ngươi là ca kỹ Giáng Tiên các ở Trường An, vong phu Lư Hoành của ngươi từng đãi rượu vị Phương đại nhân này trong các, người của Giáng Tiên các cũng nói ngươi từng mấy lần bồi rượu, vậy mà giờ lại bảo không biết ư?”
“Lộng Bích chỉ là một ca nữ, chẳng qua gặp mặt mua vui, mỗi ngày hầu rượu vài bàn, đương nhiên không thể nhận mặt tất cả tân khách rồi.”
“Không hổ là kẻ bán tiếng cười lâu năm, nói đến giọt nước cũng không lọt.” Việt Lâm Xuyên cười cười, “Vậy bản quan hỏi ngươi, trên dưới cả nhà ngươi đều đã vấn trảm tại Trường An, sao chỉ mình ngươi chạy trốn?”
“Ngày đó thiếp thân thừa dịp lính gác không phòng bị, một mình chạy trốn, e nhiều người nhiều miệng, vẫn chưa… cho người nhà biết.”
“Để một phụ nữ mang thai bảy tháng trốn ra khỏi Lư phủ, lẽ nào hôm ấy binh sĩ thủ hạ của Lục điện hạ bị mù hết sao?” Việt Lâm Xuyên cười cười ngoắc ngón tay, lập tức có ngục tốt đem kẹp tra tấn vào phòng, Việt Lâm Xuyên nói: “Không động chút bản lĩnh thì ngươi sẽ không nói thật.”
Phương Đỗ Nhược đứng dậy ngăn trước mặt Lộng Bích, “Đường đường Tư pháp nha môn Đại lý tự lại muốn tra tấn cho người ta nhận bừa sao!”
“Phương đại nhân,” Việt Lâm Xuyên cũng đứng dậy, nhìn thẳng vào đôi mắt Phương Đỗ Nhược mà mỉm cười, “Ngài vốn là mệnh quan triều đình, nói năng phải cẩn trọng nhiều hơn, đừng có để rơi vào hiềm khích miệt thị đồng liêu. Cái gọi là ‘tra tấn cho người ta nhận bừa’ ấy mà, là chỉ người vốn dĩ đã vô tội, lấy nghiêm hình bức cung, cưỡng ép người ta đồng ý nhận tội, mà giờ nữ tử này vốn đã có tội vượt ngục, hạ quan chỉ muốn dùng chút thủ đoạn ép nàng nói ra cách thức chạy trốn, sao mà tính vào ‘tra tấn cho người ta nhận bừa’ được đây? Huống chi đại nhân cứ đặt tay lên ngực tự hỏi xem, những lời nữ tử này vừa mới nói là sự thật sao? Nếu ngay cả đại nhân cũng không tin, giờ nàng ta cắn môi ngậm miệng không chịu nói, chạm không được chạm, đánh không được đánh, đại nhân bảo hạ quan thẩm án thế nào bây giờ?”
“Ngày ấy là tại hạ một mình thả nàng ra khỏi phủ, đại nhân đừng hỏi nàng, cứ hỏi ta.”
Việt Lâm Xuyên cao giọng bật cười, vỗ tay nói: “Phương đại nhân quả là tâm địa từ bi, nhận tội còn nhanh hơn cả hạ quan nghĩ nữa ——” vừa nói vừa đi tới ghế chủ tọa ngồi xuống, “Đã vậy, xin đại nhân đem chuyện thực hôm đó báo lại chi tiết, nếu kịp thì lâm triều ngày mai hạ quan đệ tấu chương luôn.”
Phương Đỗ Nhược xoay người nhìn về phía Lộng Bích, nói: “Lư nương tử, uất ức cho cô rồi.”
Lộng Bích cúi đầu quỳ trên mặt đất, khẽ lắc đầu.
