XI
Trên tinh cầu thứ hai cư trú một gã khoác lác.
– á! à! Kìa một gã ngưỡng mộ đến thăm ta! Gã khoác lác kêu lên khi nhìn thấy ông hoàng nhỏ từ xa. Bởi vì, đối với kẻ khoác lác, những người còn lại đều là kẻ ngưỡng mộ mình.
– Chào anh, ông hoàng nhỏ nói. Anh có cái mũ ngộ quá.
– Cái đó là để mà chào đấy, gã khoác lác trả lời. Để chào khi người ta hoan hô tôi. Không may là chẳng ai qua đây bao giờ cả.
– Thế à? Ông hoàng nhỏ nói, không hiểu gì cả.
– Hãy vỗ tay này vào tay kia đi, gã khoác lác liền khuyên.
Ông hoàng nhỏ vỗ tay này vào tay kia. Gã khoác lác ngả mũ chào một cách khiêm tốn.
– Coi bộ vui hơn đi thăm nhà vua, ông hoàng nhỏ nói thầm. Và em tiếp tục vỗ tay này vào tay kia. Gã khoác lác lại ngả mũ chào.
Sau năm phút tập dượt, ông hoàng nhỏ thấy chán vì sự đơn điệu của cái trò chơi ấy:
– Thế, muốn cho chiếc mũ nó rơi tuột xuống, em hỏi, thì phải làm sao?
Nhưng gã khoác lác không nghe thấy. Những người khoác lác chẳng nghe thấy gì ngoài những câu ca ngợi.
– Chú em khâm phục ta nhiều thật chứ? Gã hỏi ông hoàng nhỏ.– Khâm phục nghĩa là thế nào?
– Khâm phục nghĩa là thừa nhận ta là người đẹp nhất, ăn mặc sang nhất, giàu có nhất và thông minh nhất trên hành tinh.
– Nhưng anh chỉ có một mình trên hành tinh của anh chứ mấy?
– Hãy chiều ta đi mà. Dẫu sao cứ hãy cứ khâm phục ta!
– Tôi khâm phục anh, ông hoàng nhỏ nói, hơi nhún vai, nhưng sao điều đó lại làm anh quan tâm đến thế nhỉ?
Và ông hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn chắc chắn là kỳ quặc rồi, em chỉ nói đơn giản có thế trong suốt cuộc hành trình. XII
Tinh cầu tiếp theo có một bợm nhậu cư trú. Cuộc viếng thăm lần này hết sức ngắn nhưng lại làm cho ông hoàng nhỏ miên man buồn: – Anh làm gì đấy? Ông hoàng nhỏ nói với tay bợm nhậu đang ngồi im lặng trước một bộ sưu tập chai không và một bộ sưu tập chai đầy.
– Ta nhậu, bợm nhậu trả lời, vẻ thiểu não.– Tại sao anh nhậu? Ông hoàng nhỏ hỏi anh ta.– Để quên, bợm nhậu trả lời.
– Để quên cái gì? Ông hoàng nhỏ hỏi trong lúc bắt đầu cảm thấy ái ngại cho hắn.
– Để quên nỗi xấu hổ của ta, bợm nhậu cúi đầu thú nhận.
– Xấu hổ vì cái gì? Ông hoàng nhỏ hỏi, đã muốn giúp đỡ hắn.
– Xấu hổ vì cái nhậu! Bợm nhậu kết thúc và nhất quyết lặng im.
Và ông hoàng thì ra đi, sửng sốt.Những người lớn nhất định là rất kỳ quặc, cậu tự nói thầm trong suốt cuộc hành trình. XIII
Tinh cầu thứ tư là của một nhà doanh nghiệp. Ông này bận rộn đến nỗi không ngẩng được đầu lên khi ông hoàng nhỏ tới.
– Chào ông, em nói với hắn. Điếu thuốc lá của ông tắt rồi.
– Ba với hai là năm. Năm với bảy là mười hai. Mười hai với ba là mười lăm. Chào chú. Mười lăm với bảy là hăm hai. Hăm hai với sáu là hăm tám. Chẳng có thời giờ mà châm lại. Hăm sáu với năm ba mươi mốt. Xong! Tất cả là năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt.
– Năm trăm triệu cái gì vậy?
– Hử? Thế chú vẫn còn đấy à?. Năm trăm linh một triệu... ta cũng chẳng biết là cái gì nữa. Ta có quá nhiều công việc! Ta rất đứng đắn, ta, ta không thích những trò nhảm nhí! Hai với năm là bảy...
– Năm trăm linh một triệu cái gì? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời em, không bao giờ bỏ ra một câu hỏi một khi đã nêu nó ra.
Nhà doanh nghiệp ngẩng đầu lên:
– Năm mươi bốn năm ta ở trên cái hành tinh này, ta chỉ bị quấy rầy có ba lần. Lần đầu cách đây hai mươi hai năm do một con bọ hung chỉ có trời biết từ đâu rơi xuống. Nó gây nên một tiếng động khủng khiếp và làm cho ta cộng sai bốn chỗ trong một bài tính cộng. Lần thứ hai, là cách đây mười một năm, do một cơn cảm cúm. Ta không có tập thể dục. Ta không có thì giờ chơi bời. Ta, ta là một người đứng đắn! Lần thứ ba... là lần này! Khi ta đang tính tới năm trăm linh một triệu...
– Triệu cái gì?
Nhà doanh nghiệp biết không hy vọng gì được yên thân:
– Triệu những vật nho nhỏ đôi khi nhìn thấy trên trời ấy.
– Những con ruồi?– Không phải, những vật nhỏ lấp lánh ấy.
– Những con ong?
– Không mà... Những vật nho nhỏ vàng óng vẫn làm cho bọn người vô tích sự chúng nó mơ màng ấy. Ta, ta là một người đúng đắn! Ta không có thì giờ đâu mà mơ màng.
– à! Những ngôi sao.
– Đúng rồi đấy. Những ngôi sao.
– Thế ông làm gì với năm trăm triệu ngôi sao?
– Năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt. Ta, ta là một người đứng đắn, ta rất chính xác!
– Thế ông làm gì với những ngôi sao?– Ta làm gì à?
– Vâng.
– Chẳng làm gì sất. Ta chiếm hữu chúng.
– Ông chiếm hữu những ngôi sao?
– Phải.
– Nhưng tôi biết một ông vua cũng...
– Các ông vua không chiếm hữu gì cả. Họ chỉ "trị vì" ở trên thế thôi. Rất khác nhau.
– Thế việc sở hữu những ngôi sao giúp gì cho ông?
– Nó giúp ta giàu.
– Giàu giúp ông được gì?
– Mua những ngôi sao khác, nếu có người tìm thấy nữa.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm, ông ta lý sự hơi giống tay bợm nhậu của mình.
Tuy thế em vẫn hỏi thêm:
– Làm thế nào người ta sở hữu những ngôi sao?
– Chúng của ai nào? Nhà doanh nghiệp vặn lại, sửng cồ.
– Tôi không biết. Không của ai cả.
– Thế thì chúng là của ta, bởi ta nghĩ tới trước nhất.
– Chỉ thế là đủ ư?
– Chắc rồi. Khi chú tìm thấy một viên kim cương không là của ai cả, thì nó là của chú. Khi chú tìm thấy một hòn đảo không phải là của ai cả, thì hòn đảo ấy là của chú. Khi chú là người đầu tiên có một sáng kiến, chú đăng ký tác quyền cho sáng kiến đó, nó là của chú. Và ta có được những ngôi sao kia, vì chưa hề có ai trước ta nghĩ đến việc chiếm hữu chúng.
– Điều này thì đúng, ông hoàng nhỏ nói. Ông dùng chúng để làm gì?
– Ta quản lý chúng. Ta đếm đi rồi ta đếm lại chúng, nhà doanh nghiệp nói. Khó đấy. Nhưng ta là một người đứng đắn!
Ông hoàng nhỏ vẫn chưa bằng lòng:
– Tôi đấy ư, nếu tôi có một chiếc khăn quàng, tôi quàng nó vào cổ và mang nó đi. Tôi, nếu tôi có một bông hoa, tôi có thể hái bông hoa đó và mang nó đi. Còn ông đâu có thể hái các ngôi sao!
– Không, nhưng ta có thể bỏ chúng vào ngân hàng.– Nghĩa là thế nào?
– Nghĩa là ta viết trên một tờ giấy con số ngôi sao của ta. Sau đó ta khoá chặt mẩu giấy ấy trong một cái tủ.
– Chỉ thế thôi à?
– Thế đủ rồi.
Buồn cười thật, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm. Có vẻ nên thơ đấy. Nhưng mà không đứng đắn lắm đâu.
Ông hoàng nhỏ nghĩ về việc đứng đắn rất khác với những người lớn.
– Tôi, em lại nói, tôi có một bông hoa mà hôm nào cũng tưới. Tôi có ba quả núi lửa mà tuần nào tôi cũng nạo vét. Tôi cũng nạo vét cả quả núi lửa đã tắt. Biết đâu đấy! Cái đó giúp ích cho các quả núi lửa, và giúp ích cho bông hoa của tôi, nên tôi có chúng. Nhưng ông chẳng giúp ích gì cho những ngôi sao cả...
Nhà doanh nghiệp mở miệng nhưng chẳng biết trả lời ra sao cả, và ông hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn nhất định là những người hoàn toàn kỳ quái. Em nghĩ thầm một cách đơn giản như vậy trong suốt cuộc hành trình. XIV
Hành tinh thứ năm rất lạ. Nó là cái bé nhất trong số các hành tinh. ởđấy chỉ đủ chỗ ột cây cột đèn và một người thắp đèn. Ông hoàng nhỏ nghĩ mãi nhưng không thể nào hiểu được tại sao, đâu đó trong bầu trời, trên một hành tinh không nhà cửa, không dân cư, lại có một cây cột đèn và một người thắp đèn để làm chi. Tuy vậy em tự bảo:
– Rất có thể người này là vô lý. Tuy thế ông ta còn ít vô lý hơn ông vua, ít vô lý hơn kẻ khoác lác, ít vô lý hơn nhà doanh nghiệp, ít vô lý hơn tay bợm nhậu. ít ra công việc ông ta làm còn có một ý nghĩa. Khi ông ta thắp cây đèn của mình, như là ông ta sinh thêm một ngôi sao hay một bông hoa. Khi ông ta tắt cây đèn, ông ta ru bông hoa hay ngôi sao ấy ngủ. ấy là một công việc rất đẹp chứ. Việc ấy mới thật sự là có ích là vì nó đẹp.
Khi đến gần tinh cầu, em kính trọng chào người thắp đèn:
– Chúc một ngày tốt lành. Tại sao ông tắt đèn đi?
– Đó là điều lệnh, người thắp đèn trả lời. Chúc một ngày tốt lành.
– Điều lệnh gì vậy?
– Là tắt đèn đi. Chúc một buổi tối tốt lành.
Và ông ta lại thắp đèn lên.
– Nhưng tại sao ông lại vừa thắp đèn lên?
– Điều lệnh mà, người thắp đèn trả lời.
– Tôi không hiểu, ông hoàng nhỏ nói.
– Chẳng có gì mà hiểu cả, người thắp đèn nói. Điều lệnh là điều lệnh. Chúc một ngày tốt lành.
Rôi ông ta tắt cây đèn.
Và ông ta thấm mồ hôi trên trán bằng một chiếc mùi soa ca rô đỏ.
– Nghề của ta làm đây thật kinh khủng. Xưa kia thì nó còn có lý. Sáng ta tắt, tối ta thắp. Phần còn lại ta nghỉ, phần đêm còn lại ta ngủ...
– Nhưng sau đó điều lệnh thay đổi sao?
– Điều lệnh không thay đổi, người thắp đèn nói. Bi kịch là ở chỗ đó! Cứ mỗi năm hành tinh này lại quay nhanh hơn, thế mà điều lệnh không thay đổi!
– Thế thì sao? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Vì hiện nay nó quay mỗi phút một vòng, ta không còn lấy một giây để nghỉ ngơi. Mỗi phút ta phải thắp đèn và phải tắt đèn một lần!
– Lạ thực đấy! ởđây ngày dài chỉ có một phút thôi!
– Chẳng có gì lạ cả, người thắp đèn nói. Ta chuyện trò với nhau thế mà đã một tháng rồi đấy.
– Một tháng kia ư?
– Phải, ba mươi phút. Ba mươi ngày. Chúc một đêm tốt lành.
Rồi ông lại thắp ngọn đèn.
Ông hoàng nhỏ nhìn ông ta và thấy yêu mến người thắp đèn trung thành đến thế với điều lệnh. Cậu em nhớ tới những cảnh mặt trời lặn mà xưa kia chính em phải đi kiếm để xem, bằng cách dịch ghế ngồi. Em muốn giúp ông bạn thân:
– Này ông... tôi biết cách cho ông nghỉ ngơi khi nào ông muốn đấy...– Ta luôn luôn muốn, người thắp đèn nói.
Bởi vì người ta có thể, cùng một lúc, vừa trung thành lại vừa lười biếng.
Ông hoàng nhỏ hỏi tiếp:
– Cái hành tinh của ông nhỏ đến nỗi ông có thể bước sải ba bước là đi giáp một vòng. Ông chỉ có việc đi chầm chậm để lúc nào cũng ở dưới ánh mặt trời cả. Khi nào ông muốn nghỉ, ông cứ bước đi... thế là ông muốn ngày dài bao nhiêu thì nó dài bấy nhiêu.
– Cái ấy chẳng được việc gì cho ta, người thắp đèn nói. Cái mà ta thích nhất trên đời, là ngủ.
– Thế thì thật là không may, ông hoàng nhỏ nói.
– Thật là không may, người thắp đèn nói. Chúc một ngày tốt lành.
Rồi ông ta tắt đèn.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm trong lúc tiếp tục cuộc hành trình. Ông ta sẽ bị tất cả những người kia khinh thường, ông vua, lão khoác lác, tay bợm nhậu, nhà doanh nghiệp. Trong khi đó chỉ có ông ta là không thấy buồn cười. Có lẽ bởi vì ông lo toan ột cái gì khác chứ không phải là bản thân ông ta.Em thở dài tiếc rẻ và nghĩ tiếp:
– Ông ta là người duy nhất đáng ình kết bạn. Nhưng tinh cầu của ông ấy bé quá. Không có chỗ cho hai người...
Điều mà ông hoàng nhỏ không thể thú nhận với mình, ấy là em tiếc cái hành tinh thiên phúc này là vì, trước hết, là nó có một nghìn bốn trăm bốn mươi lần mặt trời lặn trong hai mươi bốn tiếng đồng hồ! XV
Tinh cầu thứ sáu là tinh cầu mười lần rộng hơn. ở trên đó có một tôn ông già đang viết những cuốn sách dày cộp.
– Kìa! Kia là một nhà thám hiểm! Ông ta kêu lên thế khi nhìn thấy ông hoàng nhỏ.
Ông hoàng nhỏ ngồi lên bàn và thở một lúc. Em đã đi một quãng đường khá xa.
– Chú từ đâu đến? Tôn ông già hỏi.
– Cuốn sách bự này là cuốn sách gì vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi. Ông làm gì ở đây?
– Ta là nhà địa lý, tôn ông già nói.– Nhà địa lý là người như thế nào?
– Đó là một nhà bác học biết rõ đâu là sông biển, núi non, thành phố và sa mạc.
– Thế thì thích thật, ông hoàng nhỏ nói. Bây giờ ta mới gặp được một nghề ra nghề.
Rồi em đưa mắt nhìn cái hành tinh của nhà địa lý, xung quanh em. Em chưa hề nhìn thấy một hành tinh uy nghi như vậy.
– Tinh cầu của ông đẹp quá. Có đại dương không ông?
– Ta không biết, nhà địa lý nói.
– A! (ông hoàng nhỏ thất vọng). Còn núi non?
– Ta không biết, nhà địa lý nói.
– Và các thành phố, và các con sông, và các sa mạc?
– Ta cũng không biết nốt, nhà địa lý nói.
– Ông là nhà địa lý cơ mà!
– Đúng, nhà địa lý nói. Nhưng ta có là nhà thám hiểm đâu. Ta hoàn toàn thiếu các nhà thám hiểm. Nhà địa lý không phải là người đi đến các thành phố, sông biển, núi non, đại dương và sa mạc. Nhà địa lý rất quan trọng không thể đi lung tung. Ông ta không rời bàn giấy của mình. Nhưng ông ta tiếp các nhà thám hiểm. Ông ta phỏng vấn họ, và ông ta ghi chép lại những hồi ức của họ. Và nếu hồi ức của một trong các nhà thám hiểm ấy mà đáng chú ý thì nhà địa lý sẽ cho điều tra về tư cách của nhà thám hiểm ấy.
– Tại sao vậy?
– Bởi vì nhà thám hiểm ấy mà nói dối sẽ gây nên những sai lầm tai hại trong các sách địa lý. Và cả nhà thám hiểm nào uống rượu nhiều quá nữa.
– Tại sao vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi.– Vì các bợm nhậu thấy một thành hai. Thế là nhà địa lý sẽ ghi hai dãy núi ở một nơi chỉ có một dãy.
– Tôi có biết một người nếu mà làm nhà thám hiểm thì sẽ tệ hại đấy, ông hoàng nhỏ nói.
– Có thể như thế. Vậy nên khi tư cách của nhà thám hiểm được chứng minh là tốt rồi, thì người ta mới điều tra về phát hiện của anh ta.
– Người ta đi xem hay sao?
– Không, như thế thì phức tạp quá. Nhưng người ta đòi hỏi nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng. Ví dụ như tìm thấy một hòn núi lớn, người ta buộc anh ta phải mang về những tảng đá bự.
Nhà địa lý bỗng nhiên xúc động:
– Nhưng mà chú, chú đến từ xa. Chú là một nhà thám hiểm! Chú hãy tả cho ta cái hành tinh của chú đi!
Rồi nhà địa lý, sau khi đã mở cuốn sổ to, liền gọt bút chì. Thoạt tiên người ta ghi bằng bút chì các chuyện kể của nhà thám hiểm. Đợi cho nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng rồi, người ta mới ghi lại bằng bút mực.
– Thế nào? Nhà địa lý hỏi.
– ồ! Chỗ tôi ấy ư, ông hoàng nói, chẳng có gì đáng chú ý lắm, nó bé tí tẹo mà. Tôi có ba quả núi lửa. Hai quả hoạt động, một quả tắt. Nhưng biết đâu đấy.
–Biết đâu, nhà địa lý nói.
– Tôi cũng có một bông hoa.
– Chúng tôi không ghi nhận bông hoa, nhà địa lý nói.
– Sao thế? Nó là thứ đẹp nhất kia mà!
– Bởi hoa vốn phù du.
– Thế nào gọi là "phù du"?
– Các sách địa lý, nhà địa lý nói, là những cuốn sách chính xác nhất. Chẳng bao giờ lỗi thời cả. Chẳng mấy khi một quả núi lại chuyển chỗ. Chẳng mấy khi một đại dương lại cạn nước. Chúng ta viết nên những điều vĩnh cửu.
– Song những núi lửa đã tắt có thể thức dậy được, ông hoàng nhỏ ngắt lời. Thế nào gọi là "phù du"?
– Núi lửa tắt hay hoạt động với bọn ta cũng thế thôi, nhà địa lý nói. Cái ta kể tới, đó là quả núi. Nó không thay đổi.
– Nhưng thế nào gọi là "phù du"? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời, em đã không chịu bỏ qua một câu hỏi, một khi đã nêu nó ra.
– Gọi như thế có nghĩa là "đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt".
– Cái hoa của tôi đang đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt ư?
– Chắc rồi.
Đoá hoa của tôi vốn phù du, ông hoàng nhỏ tự nhủ, và nàng chỉ có bốn cái gai để chống trọi ở đời! Thế mà ta để nàng một mình ở quê nhà!
ấy là coưn nuối tiếc đầu tiên của em. Nhưng em lấy lại can đảm:
– Bây giờ ông khuyên tôi nên đi thăm đâu? Em hỏi.
– Hành tinh trái đất, nhà địa lý trả lời. Hành tinh ấy nổi tiếng lắm...
Thế là ông hoàng nhỏ ra đi, lòng mơ đến đoá hoa của mình.
Trên tinh cầu thứ hai cư trú một gã khoác lác.
– á! à! Kìa một gã ngưỡng mộ đến thăm ta! Gã khoác lác kêu lên khi nhìn thấy ông hoàng nhỏ từ xa. Bởi vì, đối với kẻ khoác lác, những người còn lại đều là kẻ ngưỡng mộ mình.
– Chào anh, ông hoàng nhỏ nói. Anh có cái mũ ngộ quá.
– Cái đó là để mà chào đấy, gã khoác lác trả lời. Để chào khi người ta hoan hô tôi. Không may là chẳng ai qua đây bao giờ cả.
– Thế à? Ông hoàng nhỏ nói, không hiểu gì cả.
– Hãy vỗ tay này vào tay kia đi, gã khoác lác liền khuyên.
Ông hoàng nhỏ vỗ tay này vào tay kia. Gã khoác lác ngả mũ chào một cách khiêm tốn.
– Coi bộ vui hơn đi thăm nhà vua, ông hoàng nhỏ nói thầm. Và em tiếp tục vỗ tay này vào tay kia. Gã khoác lác lại ngả mũ chào.
Sau năm phút tập dượt, ông hoàng nhỏ thấy chán vì sự đơn điệu của cái trò chơi ấy:
– Thế, muốn cho chiếc mũ nó rơi tuột xuống, em hỏi, thì phải làm sao?
Nhưng gã khoác lác không nghe thấy. Những người khoác lác chẳng nghe thấy gì ngoài những câu ca ngợi.
– Chú em khâm phục ta nhiều thật chứ? Gã hỏi ông hoàng nhỏ.– Khâm phục nghĩa là thế nào?
– Khâm phục nghĩa là thừa nhận ta là người đẹp nhất, ăn mặc sang nhất, giàu có nhất và thông minh nhất trên hành tinh.
– Nhưng anh chỉ có một mình trên hành tinh của anh chứ mấy?
– Hãy chiều ta đi mà. Dẫu sao cứ hãy cứ khâm phục ta!
– Tôi khâm phục anh, ông hoàng nhỏ nói, hơi nhún vai, nhưng sao điều đó lại làm anh quan tâm đến thế nhỉ?
Và ông hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn chắc chắn là kỳ quặc rồi, em chỉ nói đơn giản có thế trong suốt cuộc hành trình. XII
Tinh cầu tiếp theo có một bợm nhậu cư trú. Cuộc viếng thăm lần này hết sức ngắn nhưng lại làm cho ông hoàng nhỏ miên man buồn: – Anh làm gì đấy? Ông hoàng nhỏ nói với tay bợm nhậu đang ngồi im lặng trước một bộ sưu tập chai không và một bộ sưu tập chai đầy.
– Ta nhậu, bợm nhậu trả lời, vẻ thiểu não.– Tại sao anh nhậu? Ông hoàng nhỏ hỏi anh ta.– Để quên, bợm nhậu trả lời.
– Để quên cái gì? Ông hoàng nhỏ hỏi trong lúc bắt đầu cảm thấy ái ngại cho hắn.
– Để quên nỗi xấu hổ của ta, bợm nhậu cúi đầu thú nhận.
– Xấu hổ vì cái gì? Ông hoàng nhỏ hỏi, đã muốn giúp đỡ hắn.
– Xấu hổ vì cái nhậu! Bợm nhậu kết thúc và nhất quyết lặng im.
Và ông hoàng thì ra đi, sửng sốt.Những người lớn nhất định là rất kỳ quặc, cậu tự nói thầm trong suốt cuộc hành trình. XIII
Tinh cầu thứ tư là của một nhà doanh nghiệp. Ông này bận rộn đến nỗi không ngẩng được đầu lên khi ông hoàng nhỏ tới.
– Chào ông, em nói với hắn. Điếu thuốc lá của ông tắt rồi.
– Ba với hai là năm. Năm với bảy là mười hai. Mười hai với ba là mười lăm. Chào chú. Mười lăm với bảy là hăm hai. Hăm hai với sáu là hăm tám. Chẳng có thời giờ mà châm lại. Hăm sáu với năm ba mươi mốt. Xong! Tất cả là năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt.
– Năm trăm triệu cái gì vậy?
– Hử? Thế chú vẫn còn đấy à?. Năm trăm linh một triệu... ta cũng chẳng biết là cái gì nữa. Ta có quá nhiều công việc! Ta rất đứng đắn, ta, ta không thích những trò nhảm nhí! Hai với năm là bảy...
– Năm trăm linh một triệu cái gì? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời em, không bao giờ bỏ ra một câu hỏi một khi đã nêu nó ra.
Nhà doanh nghiệp ngẩng đầu lên:
– Năm mươi bốn năm ta ở trên cái hành tinh này, ta chỉ bị quấy rầy có ba lần. Lần đầu cách đây hai mươi hai năm do một con bọ hung chỉ có trời biết từ đâu rơi xuống. Nó gây nên một tiếng động khủng khiếp và làm cho ta cộng sai bốn chỗ trong một bài tính cộng. Lần thứ hai, là cách đây mười một năm, do một cơn cảm cúm. Ta không có tập thể dục. Ta không có thì giờ chơi bời. Ta, ta là một người đứng đắn! Lần thứ ba... là lần này! Khi ta đang tính tới năm trăm linh một triệu...
– Triệu cái gì?
Nhà doanh nghiệp biết không hy vọng gì được yên thân:
– Triệu những vật nho nhỏ đôi khi nhìn thấy trên trời ấy.
– Những con ruồi?– Không phải, những vật nhỏ lấp lánh ấy.
– Những con ong?
– Không mà... Những vật nho nhỏ vàng óng vẫn làm cho bọn người vô tích sự chúng nó mơ màng ấy. Ta, ta là một người đúng đắn! Ta không có thì giờ đâu mà mơ màng.
– à! Những ngôi sao.
– Đúng rồi đấy. Những ngôi sao.
– Thế ông làm gì với năm trăm triệu ngôi sao?
– Năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt. Ta, ta là một người đứng đắn, ta rất chính xác!
– Thế ông làm gì với những ngôi sao?– Ta làm gì à?
– Vâng.
– Chẳng làm gì sất. Ta chiếm hữu chúng.
– Ông chiếm hữu những ngôi sao?
– Phải.
– Nhưng tôi biết một ông vua cũng...
– Các ông vua không chiếm hữu gì cả. Họ chỉ "trị vì" ở trên thế thôi. Rất khác nhau.
– Thế việc sở hữu những ngôi sao giúp gì cho ông?
– Nó giúp ta giàu.
– Giàu giúp ông được gì?
– Mua những ngôi sao khác, nếu có người tìm thấy nữa.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm, ông ta lý sự hơi giống tay bợm nhậu của mình.
Tuy thế em vẫn hỏi thêm:
– Làm thế nào người ta sở hữu những ngôi sao?
– Chúng của ai nào? Nhà doanh nghiệp vặn lại, sửng cồ.
– Tôi không biết. Không của ai cả.
– Thế thì chúng là của ta, bởi ta nghĩ tới trước nhất.
– Chỉ thế là đủ ư?
– Chắc rồi. Khi chú tìm thấy một viên kim cương không là của ai cả, thì nó là của chú. Khi chú tìm thấy một hòn đảo không phải là của ai cả, thì hòn đảo ấy là của chú. Khi chú là người đầu tiên có một sáng kiến, chú đăng ký tác quyền cho sáng kiến đó, nó là của chú. Và ta có được những ngôi sao kia, vì chưa hề có ai trước ta nghĩ đến việc chiếm hữu chúng.
– Điều này thì đúng, ông hoàng nhỏ nói. Ông dùng chúng để làm gì?
– Ta quản lý chúng. Ta đếm đi rồi ta đếm lại chúng, nhà doanh nghiệp nói. Khó đấy. Nhưng ta là một người đứng đắn!
Ông hoàng nhỏ vẫn chưa bằng lòng:
– Tôi đấy ư, nếu tôi có một chiếc khăn quàng, tôi quàng nó vào cổ và mang nó đi. Tôi, nếu tôi có một bông hoa, tôi có thể hái bông hoa đó và mang nó đi. Còn ông đâu có thể hái các ngôi sao!
– Không, nhưng ta có thể bỏ chúng vào ngân hàng.– Nghĩa là thế nào?
– Nghĩa là ta viết trên một tờ giấy con số ngôi sao của ta. Sau đó ta khoá chặt mẩu giấy ấy trong một cái tủ.
– Chỉ thế thôi à?
– Thế đủ rồi.
Buồn cười thật, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm. Có vẻ nên thơ đấy. Nhưng mà không đứng đắn lắm đâu.
Ông hoàng nhỏ nghĩ về việc đứng đắn rất khác với những người lớn.
– Tôi, em lại nói, tôi có một bông hoa mà hôm nào cũng tưới. Tôi có ba quả núi lửa mà tuần nào tôi cũng nạo vét. Tôi cũng nạo vét cả quả núi lửa đã tắt. Biết đâu đấy! Cái đó giúp ích cho các quả núi lửa, và giúp ích cho bông hoa của tôi, nên tôi có chúng. Nhưng ông chẳng giúp ích gì cho những ngôi sao cả...
Nhà doanh nghiệp mở miệng nhưng chẳng biết trả lời ra sao cả, và ông hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn nhất định là những người hoàn toàn kỳ quái. Em nghĩ thầm một cách đơn giản như vậy trong suốt cuộc hành trình. XIV
Hành tinh thứ năm rất lạ. Nó là cái bé nhất trong số các hành tinh. ởđấy chỉ đủ chỗ ột cây cột đèn và một người thắp đèn. Ông hoàng nhỏ nghĩ mãi nhưng không thể nào hiểu được tại sao, đâu đó trong bầu trời, trên một hành tinh không nhà cửa, không dân cư, lại có một cây cột đèn và một người thắp đèn để làm chi. Tuy vậy em tự bảo:
– Rất có thể người này là vô lý. Tuy thế ông ta còn ít vô lý hơn ông vua, ít vô lý hơn kẻ khoác lác, ít vô lý hơn nhà doanh nghiệp, ít vô lý hơn tay bợm nhậu. ít ra công việc ông ta làm còn có một ý nghĩa. Khi ông ta thắp cây đèn của mình, như là ông ta sinh thêm một ngôi sao hay một bông hoa. Khi ông ta tắt cây đèn, ông ta ru bông hoa hay ngôi sao ấy ngủ. ấy là một công việc rất đẹp chứ. Việc ấy mới thật sự là có ích là vì nó đẹp.
Khi đến gần tinh cầu, em kính trọng chào người thắp đèn:
– Chúc một ngày tốt lành. Tại sao ông tắt đèn đi?
– Đó là điều lệnh, người thắp đèn trả lời. Chúc một ngày tốt lành.
– Điều lệnh gì vậy?
– Là tắt đèn đi. Chúc một buổi tối tốt lành.
Và ông ta lại thắp đèn lên.
– Nhưng tại sao ông lại vừa thắp đèn lên?
– Điều lệnh mà, người thắp đèn trả lời.
– Tôi không hiểu, ông hoàng nhỏ nói.
– Chẳng có gì mà hiểu cả, người thắp đèn nói. Điều lệnh là điều lệnh. Chúc một ngày tốt lành.
Rôi ông ta tắt cây đèn.
Và ông ta thấm mồ hôi trên trán bằng một chiếc mùi soa ca rô đỏ.
– Nghề của ta làm đây thật kinh khủng. Xưa kia thì nó còn có lý. Sáng ta tắt, tối ta thắp. Phần còn lại ta nghỉ, phần đêm còn lại ta ngủ...
– Nhưng sau đó điều lệnh thay đổi sao?
– Điều lệnh không thay đổi, người thắp đèn nói. Bi kịch là ở chỗ đó! Cứ mỗi năm hành tinh này lại quay nhanh hơn, thế mà điều lệnh không thay đổi!
– Thế thì sao? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Vì hiện nay nó quay mỗi phút một vòng, ta không còn lấy một giây để nghỉ ngơi. Mỗi phút ta phải thắp đèn và phải tắt đèn một lần!
– Lạ thực đấy! ởđây ngày dài chỉ có một phút thôi!
– Chẳng có gì lạ cả, người thắp đèn nói. Ta chuyện trò với nhau thế mà đã một tháng rồi đấy.
– Một tháng kia ư?
– Phải, ba mươi phút. Ba mươi ngày. Chúc một đêm tốt lành.
Rồi ông lại thắp ngọn đèn.
Ông hoàng nhỏ nhìn ông ta và thấy yêu mến người thắp đèn trung thành đến thế với điều lệnh. Cậu em nhớ tới những cảnh mặt trời lặn mà xưa kia chính em phải đi kiếm để xem, bằng cách dịch ghế ngồi. Em muốn giúp ông bạn thân:
– Này ông... tôi biết cách cho ông nghỉ ngơi khi nào ông muốn đấy...– Ta luôn luôn muốn, người thắp đèn nói.
Bởi vì người ta có thể, cùng một lúc, vừa trung thành lại vừa lười biếng.
Ông hoàng nhỏ hỏi tiếp:
– Cái hành tinh của ông nhỏ đến nỗi ông có thể bước sải ba bước là đi giáp một vòng. Ông chỉ có việc đi chầm chậm để lúc nào cũng ở dưới ánh mặt trời cả. Khi nào ông muốn nghỉ, ông cứ bước đi... thế là ông muốn ngày dài bao nhiêu thì nó dài bấy nhiêu.
– Cái ấy chẳng được việc gì cho ta, người thắp đèn nói. Cái mà ta thích nhất trên đời, là ngủ.
– Thế thì thật là không may, ông hoàng nhỏ nói.
– Thật là không may, người thắp đèn nói. Chúc một ngày tốt lành.
Rồi ông ta tắt đèn.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ nghĩ thầm trong lúc tiếp tục cuộc hành trình. Ông ta sẽ bị tất cả những người kia khinh thường, ông vua, lão khoác lác, tay bợm nhậu, nhà doanh nghiệp. Trong khi đó chỉ có ông ta là không thấy buồn cười. Có lẽ bởi vì ông lo toan ột cái gì khác chứ không phải là bản thân ông ta.Em thở dài tiếc rẻ và nghĩ tiếp:
– Ông ta là người duy nhất đáng ình kết bạn. Nhưng tinh cầu của ông ấy bé quá. Không có chỗ cho hai người...
Điều mà ông hoàng nhỏ không thể thú nhận với mình, ấy là em tiếc cái hành tinh thiên phúc này là vì, trước hết, là nó có một nghìn bốn trăm bốn mươi lần mặt trời lặn trong hai mươi bốn tiếng đồng hồ! XV
Tinh cầu thứ sáu là tinh cầu mười lần rộng hơn. ở trên đó có một tôn ông già đang viết những cuốn sách dày cộp.
– Kìa! Kia là một nhà thám hiểm! Ông ta kêu lên thế khi nhìn thấy ông hoàng nhỏ.
Ông hoàng nhỏ ngồi lên bàn và thở một lúc. Em đã đi một quãng đường khá xa.
– Chú từ đâu đến? Tôn ông già hỏi.
– Cuốn sách bự này là cuốn sách gì vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi. Ông làm gì ở đây?
– Ta là nhà địa lý, tôn ông già nói.– Nhà địa lý là người như thế nào?
– Đó là một nhà bác học biết rõ đâu là sông biển, núi non, thành phố và sa mạc.
– Thế thì thích thật, ông hoàng nhỏ nói. Bây giờ ta mới gặp được một nghề ra nghề.
Rồi em đưa mắt nhìn cái hành tinh của nhà địa lý, xung quanh em. Em chưa hề nhìn thấy một hành tinh uy nghi như vậy.
– Tinh cầu của ông đẹp quá. Có đại dương không ông?
– Ta không biết, nhà địa lý nói.
– A! (ông hoàng nhỏ thất vọng). Còn núi non?
– Ta không biết, nhà địa lý nói.
– Và các thành phố, và các con sông, và các sa mạc?
– Ta cũng không biết nốt, nhà địa lý nói.
– Ông là nhà địa lý cơ mà!
– Đúng, nhà địa lý nói. Nhưng ta có là nhà thám hiểm đâu. Ta hoàn toàn thiếu các nhà thám hiểm. Nhà địa lý không phải là người đi đến các thành phố, sông biển, núi non, đại dương và sa mạc. Nhà địa lý rất quan trọng không thể đi lung tung. Ông ta không rời bàn giấy của mình. Nhưng ông ta tiếp các nhà thám hiểm. Ông ta phỏng vấn họ, và ông ta ghi chép lại những hồi ức của họ. Và nếu hồi ức của một trong các nhà thám hiểm ấy mà đáng chú ý thì nhà địa lý sẽ cho điều tra về tư cách của nhà thám hiểm ấy.
– Tại sao vậy?
– Bởi vì nhà thám hiểm ấy mà nói dối sẽ gây nên những sai lầm tai hại trong các sách địa lý. Và cả nhà thám hiểm nào uống rượu nhiều quá nữa.
– Tại sao vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi.– Vì các bợm nhậu thấy một thành hai. Thế là nhà địa lý sẽ ghi hai dãy núi ở một nơi chỉ có một dãy.
– Tôi có biết một người nếu mà làm nhà thám hiểm thì sẽ tệ hại đấy, ông hoàng nhỏ nói.
– Có thể như thế. Vậy nên khi tư cách của nhà thám hiểm được chứng minh là tốt rồi, thì người ta mới điều tra về phát hiện của anh ta.
– Người ta đi xem hay sao?
– Không, như thế thì phức tạp quá. Nhưng người ta đòi hỏi nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng. Ví dụ như tìm thấy một hòn núi lớn, người ta buộc anh ta phải mang về những tảng đá bự.
Nhà địa lý bỗng nhiên xúc động:
– Nhưng mà chú, chú đến từ xa. Chú là một nhà thám hiểm! Chú hãy tả cho ta cái hành tinh của chú đi!
Rồi nhà địa lý, sau khi đã mở cuốn sổ to, liền gọt bút chì. Thoạt tiên người ta ghi bằng bút chì các chuyện kể của nhà thám hiểm. Đợi cho nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng rồi, người ta mới ghi lại bằng bút mực.
– Thế nào? Nhà địa lý hỏi.
– ồ! Chỗ tôi ấy ư, ông hoàng nói, chẳng có gì đáng chú ý lắm, nó bé tí tẹo mà. Tôi có ba quả núi lửa. Hai quả hoạt động, một quả tắt. Nhưng biết đâu đấy.
–Biết đâu, nhà địa lý nói.
– Tôi cũng có một bông hoa.
– Chúng tôi không ghi nhận bông hoa, nhà địa lý nói.
– Sao thế? Nó là thứ đẹp nhất kia mà!
– Bởi hoa vốn phù du.
– Thế nào gọi là "phù du"?
– Các sách địa lý, nhà địa lý nói, là những cuốn sách chính xác nhất. Chẳng bao giờ lỗi thời cả. Chẳng mấy khi một quả núi lại chuyển chỗ. Chẳng mấy khi một đại dương lại cạn nước. Chúng ta viết nên những điều vĩnh cửu.
– Song những núi lửa đã tắt có thể thức dậy được, ông hoàng nhỏ ngắt lời. Thế nào gọi là "phù du"?
– Núi lửa tắt hay hoạt động với bọn ta cũng thế thôi, nhà địa lý nói. Cái ta kể tới, đó là quả núi. Nó không thay đổi.
– Nhưng thế nào gọi là "phù du"? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời, em đã không chịu bỏ qua một câu hỏi, một khi đã nêu nó ra.
– Gọi như thế có nghĩa là "đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt".
– Cái hoa của tôi đang đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt ư?
– Chắc rồi.
Đoá hoa của tôi vốn phù du, ông hoàng nhỏ tự nhủ, và nàng chỉ có bốn cái gai để chống trọi ở đời! Thế mà ta để nàng một mình ở quê nhà!
ấy là coưn nuối tiếc đầu tiên của em. Nhưng em lấy lại can đảm:
– Bây giờ ông khuyên tôi nên đi thăm đâu? Em hỏi.
– Hành tinh trái đất, nhà địa lý trả lời. Hành tinh ấy nổi tiếng lắm...
Thế là ông hoàng nhỏ ra đi, lòng mơ đến đoá hoa của mình.
