Nhưng ai đó đang xướng lên lần nữa.
"Mayella Violet Ewell.....!"
Một cô gái trẻ đi lên bục nhân chứng. Khi cô giơ tay lên thề rằng chứng cứ cô đưa ra là sự thật, toàn bộ sự thật, và chẳng có gì ngoài sự thật, cầu Chúa phù hộ, cô ta có vẻ mỏng manh, nhưng khi ngồi đối mặt với chúng tôi trên ghế nhân chứng cô trở thành chính con người cô, một cô nàng có thân hình đậm chắc quen với lao động nặng nhọc.
Ở hạt Maycomb, thật dễ xác định khi nào người ta tắm rửa thường xuyên, trái với việc tắm rửa một năm một lần: ông Ewell có một vẻ như bị bỏng; như thể việc ngâm nước qua đêm đã lấy mất đi của ông ta những lớp vỏ bụi bẩn bảo vệ, da ông ta có vẻ nhạy cảm với những hiện tượng tự nhiên. Mayella trông cứ như cô ta đang cố giữ sạch sẽ. và tôi nhớ lại hàng hoa phong lữ trong sân nhà Ewell.
Ông Gilmer yêu cầu Mayella kể cho bồi thẩm đoàn nghe bằng lời của chính cô những gì xảy ra vào tối ngày hai mươi mốt tháng Mười một năm rồi, chỉ bằng lời của chính cô, xin cô vui lòng.
Mayella ngồi im lặng.
"Cô đã ở đâu lúc chạng vạng tối đó?" Ông Gilmer bắt đầu một cách kiên nhẫn.
"Trên hiên nhà."
"Hiên nào?"
"Chẳng có hiên nào, trừ một cái hiên, hiên trước nhà."
"Cô làm gì ở hiên nhà?"
"Chẳng làm gì."
Quan tòa Taylor nói, "Chỉ nói cho chúng tôi nghe những gì xảy ra. Cô có thể làm điều đó được, đúng không?"
Mayella nhìn ông ta và òa khóc. Cô lấy tay che miệng và thổn thức. Quan tòa Taylor để cô khóc một hồi rồi nói, "Nhiêu đó đủ rồi. Đừng sợ bất cứ ai ở đây, miễn là cô nói sự thật. Tất cả điều này lạ lùng với cô, tôi biết, nhưng cô chẳng có gì phải xấu hổ hay sợ hãi. Cô sợ cái gì?"
Mayella nói điều gì đó qua kẽ tay. "Đó là cái gì?" Quan tòa hỏi.
"Ông ta," cô ta thổn thức, chỉ vào bố Atticus.
"Ông Finch hả?"
Cô mạnh dạn gật đầu, nói. "Không muốn ông ta làm gì tôi như đã làm với ba tôi, tìm cách để chứng tỏ ông ấy thuận tay trái...."
Quan tòa Taylor gãi mái tóc bạc dày của ông. Rõ ràng ông chưa từng gặp phải một vấn đề như kiểu này. "Cô bao nhiêu tuổi rồi?" Ông hỏi.
"Mười chín tuổi rưỡi," Mayella đáp.
Quan tòa Taylor hắng giọng và cố gắng một cách thảm hại để nói bằng giọng nhẹ nhàng. "Ông Finch không có ý định làm cô sợ," ông gầm gừ, "và nếu ông ta làm vậy, thì có tôi ở đây để ngăn ông ta. Tôi ngồi đây để làm chuyện đó. Bây giờ cô là một cô gái lớn, vì vậy cô hãy ngồi thẳng lên và nói... nói với chúng tôi những gì đã xảy ra với cô. Cô làm điều đó được mà, đúng không?"
Tôi thì thào với Jem, "Cô ta khôn đó chứ?"
Jem đang liếc nhìn xuống bục nhân chứng. "Chưa nói được," anh nói. "Cô ta có đủ khôn ngoan để làm cho quan tòa thông cảm với cô ta, nhưng cô ta có thể chỉ...ờ, anh không biết."
An lòng, Mayella nhìn bố Atticus với anh mắt khiếp sợ cuối cùng và nói với ông Gilmer, "Vâng, thưa ngài, tôi đang ở hiên nhà và...... và anh ta xuất hiện, và, ngài biết đó. Có một cái tủ đựng quần áo trong sân mà ba tôi mang về để làm củi chụm... ba tôi biểu tôi rửa bát trong khi ông vô rừng nhưng bữa đó tôi thấy mình không được khỏe, rồi hắn ta đi ngang qua...."
" Hắn ta là ai?"
Mayella chỉ Tom Robinson. "Tôi sẽ phải hỏi cô cụ thể hơn," ông Gilmer nói. "Người viết biên bản không thể ghi lại các cử chỉ."
"Người đằng kia đó," cô ta nói. "Robinson."
"Sau đó chuyện gì đã xảy ra?"
"Tôi nói lại đây, thằng mọi, và bửa cái tủ này cho tao, tao cho mày năm xu. Hắn ta có thể làm chuyện này dễ dàng. Vì vậy hắn vào sân và tôi bước vào nhà để lấy đồng năm xu cho hắn và tôi quay lại và trước khi tôi kịp biết chuyện gì xảy ra thì hắn đã đè lên tôi. Hắn chụp tôi từ phía sau. Hắn bóp cổ tôi, chửi rủa tôi và nói bậy bạ...... Tôi vùng vẫy và la hét, nhưng hắn đã bóp cổ tôi. Hắn đánh tôi liên tục...."
Ông Gilmer chờ cho Mayella trấn tĩnh lại: cô ta đang xoắn chiếc khăn thành một sợi dây đầy mồ hôi; khi cô ta mở nó ra để lau mặt nó nhăn nhúm trong đôi tay nóng hổi của cô ta. Cô ta chờ cho ông Gilmer hỏi một câu nữa, nhưng khi thấy ông ta không hỏi, cô nói, ".... hắn đè tôi xuống sàn làm tôi nghẹt thở và hãm hiếp tôi."
"Cô có la lên không?" Ông Gilmer hỏi. "Cô có la và chống trả lại không?"
"Tôi cho rằng mình đã làm vậy, la hết sức mình, đá và gào lên hết cỡ."
"Sau đó chuyện gì xảy ra?"
"Tôi không nhớ rõ, nhưng việc kế tiếp tôi biết là ba tôi bước vào phòng và đứng ngay chỗ tôi gào lên ai đã làm chuyện này, ai đã làm chuyện này? Rồi tôi ngất đi và việc kế tiếp tôi biết là ông Tate kéo tôi đứng dậy và dẫn tôi đến xô nước."
Hình như việc kể của Mayell đã khiến cô ta tự tin, nhưng đó không phải là kiểu trơ tráo của cha cô ta: có một điều gì lén lút trong lời kể của cô ta. Giống như một con mèo có đôi mắt kiên định nhưng cái đuôi co giật.
"Cô nói cô chống trả hắn quyết liệt? Chống trả bằng hết sức mình?" Ông Gilmer hỏi.
"Chắc chắn tôi đã làm vậy," Mayella bắt chước cha cô ta.
"Cô chắc chắn rằng hắn đã hãm hiếp cô?"
Mặt Mayella méo mó, và cô e rằng cô ta sẽ lại khóc. Thay vào đó, cô ta nói, "Hắn đã làm chuyện hắn toan tính."
Ông Gilmer gợi sự chú ý đến một ngày nóng bằng cách lấy tay vuốt đầu. "Lúc này chỉ có thế," ông ta nói một cách vui vẻ, "nhưng cô cứ ở đó. Tôi mong ông Finch khủng khiếp sẽ có một câu hỏi dành cho cô."
"Đại diện tiểu bang không được tác động đến nhân chứng chống lại luật sư biện hộ," quan tòa Taylor lầm bầm một cách nghiêm túc, "ít nhất lúc này là không."
Bố Atticus đứng dậy tươi cười nhưng thay vì đi đến bục nhân chứng, ông cởi nút áo khoác và móc hai ngón tay cái vào áo gile, rồi ông từ tốn băng qua phòng đi về phía cửa sổ. Ông nhìn ra ngoài, nhưng không có vẻ đặc biệt quan tâm đến những gì ông thấy, rồi ông quay người và đi trở lại bục nhân chứng. Qua nhiều năm dài kinh nghiệm, tôi có thể nói ông đang cố đi tới quyết định về chuyện gì đó.
"Cô Mayella," ông mỉm cười nói, "tôi sẽ không làm cô sợ. Giờ chúng ta hãy làm quen. Cô bao nhiêu tuổi?"
"Đã nói tôi mười chín, đã nói chuyện đó với quan tòa đằng kia rồi." Mayella hất đầu giận dữ về phía quan tòa.
"Cô đã nói như thế, cô đã nói như thế, thưa quý cô. Cô sẽ phải kiên nhẫn với tôi, cô Mayella. Tôi đã già và không thể nhớ tốt như xưa. Tôi có thể hỏi cô một số điều mà cô đã nói rồi, nhưng cô phải cho tôi một câu trả lời, được không? Tốt."
Tôi chẳng thấy có gì trong vẻ mặt của Mayella chứng tỏ giả định của bố Atticus rằng ông đã có được sự hợp tác hết lòng của cô ta. Cô ta đang nhìn ông một cách giận dữ.
"Tôi sẽ không trả lời một chũ nào ông nói chừng nào ông còn tiếp tục coi thường tôi," cô ta nói.
"Sao?" Bố Atticus giật mình.
"Chừng nào ông còn tiếp tục giễu cợt tôi."
Quan tòa Taylor nói, "Ông Finch không giễu cợt cô. Cô sao vậy?"
Mayella liếc nhìn bố Atticus, nhưng cô ta nói với quan tòa, "Chừng nào ông ta còn tiếp tục gọi tôi là quý cô và nói cô Mayella. Tôi không việc gì phải chấp nhận cái kiểu láo xược của ông ta. Tôi không được gọi tới đây để nhận điều đó."
Bố Atticus tiếp tục đi đến cửa sổ và để cho quan tòa Taylor giải quyết vấn đề này. Quan tòa Taylor không phải là nhân vật dễ động lòng, nhưng tôi cảm thấy tiếc cho ông khi ông đang cố giải thích. "Đó chỉ là cung cách của ông Finch," ông ta nói với Mayella. "Chúng tôi đã làm việc trong tòa án này nhiều năm liên tục và ông Finch luôn luôn lịch sự với mọi người. Ông ấy không cố coi thường cô, ông ấy cố tỏ ra lịch sự. Đó chỉ là cung cách của ông ấy."
Quan tòa dựa người vào ghế, "Atticus, hãy tiếp tục với vụ kiện này và để biên bản cho thấy rằng nhân chứng không bị nhục mạ, ngược lại với quan điểm của cô ấy."
Tôi tự hỏi trong đời cô ta có ai gọi cô ta là "quý cô" hay "cô Mayella" không; chắc hẳn là không, vì cô ta khó chịu với kiểu lịch sự thông thường này. Cuộc sống của cô ta thế nào? Tôi nhanh chóng nhận ra.
"Cô nói cô mười chín tuổi," bố Atticus tiếp tục. "Cô có bao nhiêu anh chị em?" Ông đi từ cửa sổ ngược trở lại bục nhân chứng.
"Bảy," cô ta nói, và tôi tự hỏi liệu tất cả họ có giống hạng người tôi đã gặp vào ngày đầu tiên đi học không.
"Cô lớn nhất hả? Chị cả hả?"
"Phải."
"Mẹ cô mất bao lâu rồi?"
"Không biết... lâu lắm rồi."
"Cô có bao giờ đi học không?"
"Đọc và viết tốt như ba tôi đằng kia."
Mayella có vẻ giống như ông Jingle 1 trong một cuốn sách tôi đã đọc.
"Cô đi học được bao lâu?"
"Hai năm... ba năm... không nhớ."
Từ từ, nhưng chắc chắn tôi đã bắt đầu nhận ra chiều hướng trong những câu hỏi của bố Atticus: từ những câu hỏi mà ông Gilmer cho rằng chưa đến độ không cần thiết hoặc không liên quan để cần phải phản đối, bố Atticus lặng lẽ xây dựng trước bồi thẩm đoàn bức tranh về cuộc sống nhà Ewell. Bồi thẩm đoàn biết được những điều sau: chi phiếu cứu trợ của họ không đủ nuôi gia đình, có mối nghĩ ngờ mạnh mẽ rằng ông bố dùng nó để uống rượu - đôi khi ông ta đi vào vũng đầm lầy nhiều ngày và trở về nhà bệnh rũ rượi; thời tiết hiếm khi đủ lạnh để buộc phải mang giầy, nhưng khi trời lạnh, bạn có thể làm những đôi giày tuyệt vời từ những sợi xé từ bánh xe cũ; gia đình kéo nước bằng những chiếc xô từ những con suối chảy ra tại đầu một bãi rác - họ giữ vùng đất quanh đó sạch rác rưởi - và mọi người tự lo cho mình khi muốn giữ sạch sẽ: nếu muốn tắm bạn kéo nước cho riêng bạn; những đứa nhỏ hơn bị cảm liên tục và bị nhiễm giun kinh niên; có một quý bà đôi khi đến hỏi Mayella tại sao cô ta không đi học - cô ta viết ra câu trả lời; đã có hai thành viên trong nhà biết đọc và viết, thì những người còn lại không cần đi học - ba cô cần chúng ở nhà.
"Cô Mayella," bố Atticus nói, như bị buộc lòng phải hỏi, "một cô gái mười chín tuổi như cô tất phải có bạn. Bạn cô là ai?"
Nhân chứng nhíu mày như bối rối. "Bạn hả?"
"Phải, cô không quen ai bằng tuổi cô, hoặc lớn hơn cô, hoặc nhỏ hơn cô sao? Con trai lẫn con gái? Chỉ bạn bè bình thường thôi?"
Vẻ thù địch của Mayella, vốn đã dịu xuống mức độ trung lập miễn cưỡng, lại bùng lên. "Ông lại giễu cợt tôi nữa hả, ông Finch?"
Bố Atticus để cho câu hỏi của cô ta trả lời câu hỏi của ông.
"Cô có yêu thương cha cô không, cô Mayella?" Là câu hỏi kế tiếp của ông.
"Thương ba tôi, nghĩa là sao?"
"Ý tôi là, ông ta có tốt với cô không, ông ta có dễ gần gũi với cô không?"
"Ông ta cũng dễ chịu, trừ khi....."
"Trừ khi nào?"
Mayella nhìn cha cô, người đang ngồi tại ghế của ông ta và dựa vào thanh chắn. Ông ta ngồi thẳng lên và chờ câu trả lời của cô.
"Chẳng trừ khi nào cả," Mayella nói. "Tôi nói ông ấy cũng dễ chịu."
Ông Ewell ngồi dựa trở lại.
"Trừ khi ông ta say rượu, phải không?" Bố Atticus hỏi quá nhẹ nhàng đến độ Mayella gật đầu.
"Ông ta có bao giờ lùng cô không?"
"Ý ông là sao?"
"Khi ông ấy... giận dữ, ông ấy có đánh cô không?"
Mayella nhìn quanh, nhìn xuống người thư ký tòa, nhìn lên quan tòa. "Trả lời câu hỏi đi, cô Mayella," quan tòa Taylor nói.
"Từ nhỏ đến giờ ba tôi chưa từng động đến một sợi tóc của tôi," cô ta tuyên bố một cách chắc nịch. "Ông ấy không bao giờ đụng đến tôi."
Kính của bố Atticus hơi tụt xuống, và ông đẩy nó lên mũi. "Chúng ta đã có một cuộc trao đổi tốt, cô Mayella, và bây giờ tôi nghĩ chúng ta nên đi vào vụ này. Cô nói cô đã yêu cầu Tom Robinson đến bửa một ..... cái gì nhỉ?"
"Một cái tủ, một cái tủ cũ đầy nhóc ngăn kéo bên trong."
"Và cô biết rõ Tom Robinson?"
"Ông muốn nói sao?"
"Ý tôi muốn nói là cô biết anh ta là ai, anh ta sống ở đâu?"
Mayella gật đầu. "Tôi biết hắn ta là ai, hắn đi ngang qua nhà tôi mỗi ngày."
"Đây là lần đầu cô yêu cầu anh ta vào bên trong hàng rào?"
Mayella hơi giật mình trước câu hỏi. Bố Atticus đi chậm rãi đến cửa sổ, như ông làm nãy giờ: ông sẽ hỏi một câu, rồi nhìn ra, chờ câu trả lời. Ông không thấy cô ta bất giác giật mình, nhưng theo tôi ông biết cô ta rúng động. Ông quay sang và nhướn mày. "Đây..." Ông lại mở lời.
"Phải, lần đầu."
"Trước đó cô chưa bao giờ yêu cầu anh ta vào bên trong hàng rào à?"
Bây giờ cô ta đã chuẩn bị. "Không, tôi chắc chắn là không."
"Một lần nói không là đủ rồi," bố Atticus nói một cách bình thản. "Trước đây cô chưa từng nhờ anh ta làm việc gì lặt vặt cho cô chứ?"
"Có thể," Mayella thừa nhận. "Có nhiều tên mọi đen quanh đó."
"Cô có thể nhớ bất kỳ lần nào không?"
"Không."
"Được rồi. Bây giờ tới những gì đã xảy ra. Cô nói Tom Robinson ở sau lưng cô trong khi cô quay lại, đúng vậy không?"
"Đúng."
"Cô nói anh ta bóp cổ cô, chửa rủa và nói bậy bạ.... đúng vậy không?"
"Đúng."
Trí nhớ của bố Atticus bất ngờ trở nên chính xác. "Cô nói hắn tóm lấy tôi, bóp cổ tôi và hãm hiếp tôi - phải vậy không?"
"Tôi đã nói vậy."
"Cô nhớ hắn đánh vào mặt cô à?"
Nhân chứng do dự.
"Cô có vẻ chắc rằng hắn bóp cổ cô, suốt thời gian đó cô chống trả lại, nhớ không? Cô đã đá và gào rú hết sức của cô. Cô nhớ anh ta đánh vào mặt cô hả?"
Mayella im lặng. Có vẻ như cô ta đang cố hiểu rõ một thứ gì đó. Trong phút chốc tôi nghĩ cô ta đang thực hiện trò chơi của tôi và của ông Heck Tate, giả vờ như có một người trước mặt chúng tôi. Cô ta nhìn ông Gilmer.
"Đó là một câu hỏi dễ, cô Mayella, vì vậy toi sẽ thử một lần nữa. Cô có nhớ anh ta đánh vào mặt cô không?" Giọng của bố Atticus đã mất vẻ dễ chịu; ông đang nói bằng giọng khô khan, đầy vẻ chuyên nghiệp xa cách của ông. "Cô có nhớ anh ta đánh vào mặt cô không?"
"Không, tôi không nhớ hắn ta có đánh vào mặt tôi không. Ý tôi là phải tôi có nhớ, hắn ta đánh tôi."
"Câu sau mới là câu trả lời của cô phải không?"
"Hả? Phải, hắn đã đánh ...... tôi chỉ không nhớ rõ, tôi chỉ không nhớ.... tất cả xảy ra quá nhanh."
Quan tòa Taylor nhìn Mayella một cách nghiêm khắc. "Đừng khóc, cô kia......" Ông ta lên tiếng, nhưng bố Atticus nói, "Cứ để cô ta khóc, nếu cô ta muốn, thưa quý tòa. Chúng ta còn rất nhiều thời gian mà."
Mayella khịt mũi giận dữ nhìn bố Atticus. "Tôi sẽ trả lời bất cứ câu hỏi nào ông đưa ra - gọi tôi đến đây rồi chế nhạo tôi, phải không? Tôi sẽ trả lời bất cứ câu hỏi nào ông đưa ra....."
"Vậy là tốt," bố Atticus nói. "Chỉ vài câu nữa thôi. Cô Mayella, đừng lấy làm nhàm chán, cô đã khai là bị cáo đánh cô, bóp cổ cô và cưỡng dâm cô. Tôi muốn cô bảo đảm cô biết đúng người đàn ông đó. Cô nhận dạng được người đàn ông đã hiếp dâm cô chứ?"
"Được, đó là hắn ngay đằng kia."
Bố Atticus quay sang bị cáo. "Tom, đứng lên. Hãy để cô Mayella nhìn anh cho kỹ. Phải người đàn ông này không, cô Mayella?"
Đôi vai mạnh mẽ của Tom Robinson nhúc nhích dưới lớp áo sơ mi mỏng của anh. Anh nhỏm dậy và đứng với bàn tay phải đặt trên lưng ghế. Anh ta có vẻ thiếu cân đối một cách kỳ cục, nhưng đó không phải do cách anh ta đứng. Cánh tay trái của anh ta ngắn hơn cánh tay phải đến ba tấc, và lủng lẳng bên hông. Cánh tay đó tận cùng bằng bàn tay nhăn nhúm, và từ ban công chỗ tôi ngồi tôi có thể thấy nó chẳng còn hữu dụng gì cho anh ta.
"Scout," Jem thì thào. "Scout, nhìn kìa! Mục sư, anh ta bị tật."
Mục sư Sykes chồm sang tôi và thì thầm với Jem. "Cậu ta bị kẹt vào máy tách hạt bông, bị cuốn vào máy tách hạt bông của ông Dulphus Raymond hồi cậu ta còn nhỏ... máu chảy dữ lắm... tuốt rách hết các bắp thịt tới tận xương...."
Bố Atticus nói, "Đây có phải là người đã cướng hiếp cô không?"
"Chắc chắn là hắn."
Câu hỏi kế tiếp của bố Atticus rất ngắn gọn . "Như thế nào?"
Mayella giận dữ. "Tôi không biết hắn làm nó như thế nào, nhưng hắn đã làm chuyện đó - tôi đã nói tất cả xảy ra nhanh đến mức tôi..."
"Bây giờ chúng ta hãy xem xét chuyện này một cách bình tĩnh..." Bố Atticus bắt đầu, nhưng ông Gilmer xen vào bằng cách phản đối: ông ta không phải là không liên quan hoặc không quan trọng, nhưng Atticus đang bắt nạt nhân chứng.
Quan tòa Taylor bật cười rõ tiếng. "Ô, ngồi xuống đi Horace. Ông ấy không làm điều gì như thế đâu. Nếu có, thì nhân chứng đang bắt nạt Atticus đấy chứ."
Quan tòa Taylor là người duy nhất trong phòng xử án cười thành tiếng. Ngay cả những đứa bé cũng im lặng, và bất chợt tôi tự hỏi liệu chúng có bị ngạt thở trên bầu ngực của mẹ chúng không.
"Bây giờ," bố Atticus nói, "cô Mayella, cô đã khai rằng bị cáo bóp cổ cô và đánh cô .... cô không nói rằng anh ta lên đến đằng sau cô và đánh cô bất tỉnh, mà cô đã quay lại và thấy anh ta đứng ở đó....." Bố Atticus đã trở lại đứng sau cái bàn của ông, và ông nhấn mạnh lời lẽ của mình bằng cách gõ các khớp ngón tay lên bàn "... cô có muốn xem xét lại lời khai của cô không?"
"Ông muốn tôi nói điều gì đó mà nó không xảy ra à?"
"Không, thưa cô, tôi muốn cô nói điều mà nó đã xảy ra. Làm ơn kể cho chúng tôi nghe một lần nữa, chuyện gì đã xảy ra?"
"Tôi đã kể những gì xảy ra rồi."
"Tôi đã khai rằng cô quay lại và thấy anh ta ở đó. Lúc đó anh ta mới bóp cổ cô hả?"
"Phải."
"Sau đó anh ta buông họng cô ra và đánh cô hả?"
"Tôi đã nói hắn làm vậy."
"Anh ta làm bầm mắt trái của cô bằng nắm đấm tay phải của anh ta à?"
"Tôi né và nó.... nó trượt ngang, nó xảy ra như vậy đó. Tôi né và nó trượt ngang." Mayella cuối cùng đã thấy ra vấn đề.
"Bất ngờ cô lại rất rõ ở điểm này. Cách đây một lát cô không nhớ rõ, phải không?"
"Tôi nói là hắn đá đánh tôi."
"Đúng rồi. Hắn bóp cổ cô, hắn đánh cô, rồi hắn cưỡng hiếp cô, đúng vậy không?"
"Chắc chắn là vậy."
"Cô là một cô gái khỏe mạnh, suốt thời gian đó cô làm gì, chỉ đứng đó thôi sao?"
"Tôi đã nói tôi gào lên đá lại và chống trả...."
Bố Atticus đưa tay lên giở kính ra, quay mắt phải còn tốt của ông sang nhân chứng, và dồn dập hỏi cô ta. Quan tòa Taylor nói, "Mỗi lần một câu hỏi thôi, Atticus. Hãy để nhân chứng còn kịp trả lời."
"Được rồi, tại sao cô không chạy?"
"Tôi đã cố...."
"Cố làm gì? Điều gì ngăn cản cô?"
"Tôi.... hắn ta vật tôi xuống. Hắn đã làm vậy đó, hắn vật tôi xuống và đè lên tôi."
"Cô kêu gào suốt thời gian đó à?"
"Chắc chắn rồi."
"Vậy tại sao đứa em kia không nghe tiếng cô? Chúng ở đâu? Ở bãi rác hả?"
"Chúng ở đâu."
Không trả lời.
"Tại sao tiếng kêu gào của cô không làm chúng chạy đến? Bãi rác gần hơn khu rừng, đúng không?"
Không trả lời.
"Hay cô không kêu gào gì cả cho đến khi cô thấy cha cô ngay cửa sổ? Cô đã không nghĩ đến việc kêu gào cho đến lúc đó, đúng không?"
Không trả lời.
"Có phải ban đầu cô gào vào mặt cha cô thay vì vào mặt Tom Robinson? Đúng vậy không?"
Không trả lời.
"Ai đã đánh đập cô? Tom Robinson hay cha cô?"
Không trả lời.
"Cha cô thấy điều gì ngay cửa sổ, tội cưỡng dâm hay sự chống trả quyết liệt lại nó? Tại sao cô không nói sự thật, cô bé, Bob Ewell không hề đánh cô sao?"
Khi bố Atticus quay đi khỏi chỗ Mayella, trông bố có vẻ như đang đau quặn dạ dày, nhưng khuôn mặt của Mayella là sự trộn lẫn giữa khiếp sợ và giận dữ. Bố Atticus ngồi xuống một cách mệt mỏi và lau chùi mắt kính của ông bằng chiếc khăn tay.
Bất ngờ Mayella trở nên rành mạch. "Tôi có điều muốn nói," cô ta nói.
Bố Atticus ngẩng đầu lên. "Cô muốn nói với chúng tôi những gì xảy ra à?"
Nhưng cô không nghe lòng trắc ẩn trong lời đề nghị của ông. "Tôi có điều muốn nói và sau đó tôi sẽ không nói nữa. Rằng tên mọi đen đằng kia đã cưỡng hiếp tôi và nếu quý ông tử tế không chịu làm gì về chuyện này thì tất cả các ông đều là đồ hèn nhát tệ hại, đồ hèn nhát tệ hại, tất cả lũ các ông. Cái kiểu tử tế của các ông chẳng đi tới đâu hết - cái kiểu nói thưa cô hay cô Mayella chẳng được cái nước chết gì cả, ông Finch...."
Sau đó cô òa khóc. Hai vai cô run theo nhịp thổn thức giận dữ. Cô ta giữ đúng lời của mình. Cô ta không trả lời câu hỏi nào nữa, cả khi ông Gilmer cố đưa cô trở lại đúng hướng. Tôi đoán nếu cô ta không nghèo khổ và ít học như thế, quan tòa Taylor chắc đã bỏ tù cô ta vì tội khinh miệt mà cô ta đã thể hiện với mọi người trong phòng xử án. Bằng cách nào đó bố Atticus đã tác động nặng nề đến cô ta theo một cách mà tôi không rõ, nhưng ông không thấy vui khi làm vậy. Ông ngồi cúi đầu xuống, và tôi chưa từng thấy bất cứ ai nhìn ai với vẻ căm ghét như Mayella thể hiện khi cô ta rời bục nhân chứng đi ngang bàn của bố Atticus.
Khi ông Gilmer nói với quan tòa Taylor rằng bên công tố tạm ngừng, quan tòa Taylor nói, "Đã đến lúc tất cả chúng ta nghỉ ngơi. Chúng ta sẽ tạm nghỉ mười phút."
Bố Atticus và ông Gilmer gặp nhau trước bục quan tòa và thì thầm, rồi họ rời phòng xử án bằng cửa đằng sau bục nhân chứng, đó là dấu hiệu cho tất cả chúng tôi vươn vai xả hơi. Tôi phát hiện rằng mình đang ngồi ở mép một chiếc ghế dài, và tôi hơi bị tê chân. Jem đứng lên và ngáp. Dill cũng làm y như vậy và mục sư Sykes lấy mũ lau mặt. Nhiệt độ dễ tới chín mươi độ 2, ông nói.
Ông Braxton Underwood, người ngồi lặng lẽ suốt trên ghế dành cho giới báo chí, tập trung toàn bộ tâm trí để lắng nghe những lời khai, lướt đôi mắt cau có khắp ban công dành cho người da màu, và gặp ánh mắt tôi. Ông khịt mũi và nhìn chỗ khác.
"Jem," tôi nói, "Ông Underwood vừa nhìn tụi mình."
"Không sao đâu. Ông ta không nói gì với bố Atticus đâu, ông t sẽ đưa nó vào mục xã hội của tờ Tribune." Jem quay lại với Dill, giải thích, tôi nghĩ vậy, những điểm hay của phiên tòa cho nó nghe, nhưng tôi tự hỏi những điểm đó là gì. Không hề có những cuộc tranh luận dài dòng giữa bố Atticus và ông Gilmer về bất cứ điểm nào, ông Gilmer có vẻ như truy tố một cách miễn cưỡng; các nhân chứng bị dắt mũi như những con lừa, ít có lời phản đối. Nhưng bố Atticus từng nói với chúng tôi rằng trong phòng xử của quan tòa Taylor bất cứ luật sư nào biết luận giải chặt chẽ các chứng cứ thường rốt cuộc lại nhận những hướng dẫn chính xác từ quan tòa. Bố chắt lọc điều này cho tôi để ngụ ý rằng quan tòa Taylor có thể trông uể oải và điều hành phiên tòa với vẻ buôn ngủ, nhưng ông hiếm khi bị lật ngược, và rằng phải qua thử thách mới biết dở hay. Bố Atticus nói ông là quan tòa tốt.
Hiện thời quan tòa Taylor đã trở lại và leo lên chiếc ghế xoay của ông. Ông móc một điếu xì gà từ túi áo gile ra và xem xét nó một cách suy tư. Tôi thúc Dill. Sau khi qua được sự kiểm tra của quan tòa, điếu thuốc bị cắn một cách không thương tiếc. "Đôi khi mình phải cúi xuống để theo dõi ông ta," tôi giải thích. "Bây giờ nó sẽ chiếm hết buổi chiều của ông ta. Rồi mày coi." Không biết bên trên đang chăm chú nhìn mình, quan tòa Taylor giải quyết mẩu xì gà bị cắn đứt bằng cách đẩy nó một cách khéo léo ra môi ông và kêu, "Phù!" Ông ta phun nó vào ống nhổ một cách chính xác đến độ chúng tôi có thể nghe nó rơi bõm một tiếng nào đó. "Tao dám chắc ông ta là vô địch trong trò nhai giấy thành cục tròn rồi ném," Dill lầm bầm.
Như một nguyên tắc, giờ giải lao nghĩa là mọi người ra ngoài hết, nhưng hôm nay người ta không rời chỗ. Ngay cả những ông Idler, những người không thể làm đám trẻ tuổi xấu hổ rời chỗ ngồi để nhường cho họ, vẫn đứng dọc theo các bức tường. Tôi đoán ông Heck Tate đã dành riêng nhà vệ sinh hạt cho các nhân viên tòa án.
Bố Atticus và ông Gilmer quay lại và quan tòa Taylor nhìn đồng hồ của mình. "Ta sẽ tiếp tục tới bốn giờ," ông nói, điều này gợi tò mò, vì đồng hồ tòa án hẳn đã báo giờ ít nhất hai lần. Tôi đã không nghe nó hoặc cảm thấy những dao động của nó.
"Chúng ta kết thúc trong chiều nay được không?" Quan tòa Taylor hỏi. "Sao, Atticus?"
"Tôi nghĩ ta làm được," bố Atticus nói.
"Ông có bao nhiêu nhân chứng?"
"Một."
"Vậy gọi anh ta lên đi."
--- ------ ------ ------ -------
1 Jingle: một nhân vật trong tiểu thuyết The Pickwick Papers của Charles Dickens, người thường bày tỏ ý kiến bằng những câu không trọn nghĩa.
2 Đây là độ Fahrenheit, bằng khoảng 32 độ C.
"Mayella Violet Ewell.....!"
Một cô gái trẻ đi lên bục nhân chứng. Khi cô giơ tay lên thề rằng chứng cứ cô đưa ra là sự thật, toàn bộ sự thật, và chẳng có gì ngoài sự thật, cầu Chúa phù hộ, cô ta có vẻ mỏng manh, nhưng khi ngồi đối mặt với chúng tôi trên ghế nhân chứng cô trở thành chính con người cô, một cô nàng có thân hình đậm chắc quen với lao động nặng nhọc.
Ở hạt Maycomb, thật dễ xác định khi nào người ta tắm rửa thường xuyên, trái với việc tắm rửa một năm một lần: ông Ewell có một vẻ như bị bỏng; như thể việc ngâm nước qua đêm đã lấy mất đi của ông ta những lớp vỏ bụi bẩn bảo vệ, da ông ta có vẻ nhạy cảm với những hiện tượng tự nhiên. Mayella trông cứ như cô ta đang cố giữ sạch sẽ. và tôi nhớ lại hàng hoa phong lữ trong sân nhà Ewell.
Ông Gilmer yêu cầu Mayella kể cho bồi thẩm đoàn nghe bằng lời của chính cô những gì xảy ra vào tối ngày hai mươi mốt tháng Mười một năm rồi, chỉ bằng lời của chính cô, xin cô vui lòng.
Mayella ngồi im lặng.
"Cô đã ở đâu lúc chạng vạng tối đó?" Ông Gilmer bắt đầu một cách kiên nhẫn.
"Trên hiên nhà."
"Hiên nào?"
"Chẳng có hiên nào, trừ một cái hiên, hiên trước nhà."
"Cô làm gì ở hiên nhà?"
"Chẳng làm gì."
Quan tòa Taylor nói, "Chỉ nói cho chúng tôi nghe những gì xảy ra. Cô có thể làm điều đó được, đúng không?"
Mayella nhìn ông ta và òa khóc. Cô lấy tay che miệng và thổn thức. Quan tòa Taylor để cô khóc một hồi rồi nói, "Nhiêu đó đủ rồi. Đừng sợ bất cứ ai ở đây, miễn là cô nói sự thật. Tất cả điều này lạ lùng với cô, tôi biết, nhưng cô chẳng có gì phải xấu hổ hay sợ hãi. Cô sợ cái gì?"
Mayella nói điều gì đó qua kẽ tay. "Đó là cái gì?" Quan tòa hỏi.
"Ông ta," cô ta thổn thức, chỉ vào bố Atticus.
"Ông Finch hả?"
Cô mạnh dạn gật đầu, nói. "Không muốn ông ta làm gì tôi như đã làm với ba tôi, tìm cách để chứng tỏ ông ấy thuận tay trái...."
Quan tòa Taylor gãi mái tóc bạc dày của ông. Rõ ràng ông chưa từng gặp phải một vấn đề như kiểu này. "Cô bao nhiêu tuổi rồi?" Ông hỏi.
"Mười chín tuổi rưỡi," Mayella đáp.
Quan tòa Taylor hắng giọng và cố gắng một cách thảm hại để nói bằng giọng nhẹ nhàng. "Ông Finch không có ý định làm cô sợ," ông gầm gừ, "và nếu ông ta làm vậy, thì có tôi ở đây để ngăn ông ta. Tôi ngồi đây để làm chuyện đó. Bây giờ cô là một cô gái lớn, vì vậy cô hãy ngồi thẳng lên và nói... nói với chúng tôi những gì đã xảy ra với cô. Cô làm điều đó được mà, đúng không?"
Tôi thì thào với Jem, "Cô ta khôn đó chứ?"
Jem đang liếc nhìn xuống bục nhân chứng. "Chưa nói được," anh nói. "Cô ta có đủ khôn ngoan để làm cho quan tòa thông cảm với cô ta, nhưng cô ta có thể chỉ...ờ, anh không biết."
An lòng, Mayella nhìn bố Atticus với anh mắt khiếp sợ cuối cùng và nói với ông Gilmer, "Vâng, thưa ngài, tôi đang ở hiên nhà và...... và anh ta xuất hiện, và, ngài biết đó. Có một cái tủ đựng quần áo trong sân mà ba tôi mang về để làm củi chụm... ba tôi biểu tôi rửa bát trong khi ông vô rừng nhưng bữa đó tôi thấy mình không được khỏe, rồi hắn ta đi ngang qua...."
" Hắn ta là ai?"
Mayella chỉ Tom Robinson. "Tôi sẽ phải hỏi cô cụ thể hơn," ông Gilmer nói. "Người viết biên bản không thể ghi lại các cử chỉ."
"Người đằng kia đó," cô ta nói. "Robinson."
"Sau đó chuyện gì đã xảy ra?"
"Tôi nói lại đây, thằng mọi, và bửa cái tủ này cho tao, tao cho mày năm xu. Hắn ta có thể làm chuyện này dễ dàng. Vì vậy hắn vào sân và tôi bước vào nhà để lấy đồng năm xu cho hắn và tôi quay lại và trước khi tôi kịp biết chuyện gì xảy ra thì hắn đã đè lên tôi. Hắn chụp tôi từ phía sau. Hắn bóp cổ tôi, chửi rủa tôi và nói bậy bạ...... Tôi vùng vẫy và la hét, nhưng hắn đã bóp cổ tôi. Hắn đánh tôi liên tục...."
Ông Gilmer chờ cho Mayella trấn tĩnh lại: cô ta đang xoắn chiếc khăn thành một sợi dây đầy mồ hôi; khi cô ta mở nó ra để lau mặt nó nhăn nhúm trong đôi tay nóng hổi của cô ta. Cô ta chờ cho ông Gilmer hỏi một câu nữa, nhưng khi thấy ông ta không hỏi, cô nói, ".... hắn đè tôi xuống sàn làm tôi nghẹt thở và hãm hiếp tôi."
"Cô có la lên không?" Ông Gilmer hỏi. "Cô có la và chống trả lại không?"
"Tôi cho rằng mình đã làm vậy, la hết sức mình, đá và gào lên hết cỡ."
"Sau đó chuyện gì xảy ra?"
"Tôi không nhớ rõ, nhưng việc kế tiếp tôi biết là ba tôi bước vào phòng và đứng ngay chỗ tôi gào lên ai đã làm chuyện này, ai đã làm chuyện này? Rồi tôi ngất đi và việc kế tiếp tôi biết là ông Tate kéo tôi đứng dậy và dẫn tôi đến xô nước."
Hình như việc kể của Mayell đã khiến cô ta tự tin, nhưng đó không phải là kiểu trơ tráo của cha cô ta: có một điều gì lén lút trong lời kể của cô ta. Giống như một con mèo có đôi mắt kiên định nhưng cái đuôi co giật.
"Cô nói cô chống trả hắn quyết liệt? Chống trả bằng hết sức mình?" Ông Gilmer hỏi.
"Chắc chắn tôi đã làm vậy," Mayella bắt chước cha cô ta.
"Cô chắc chắn rằng hắn đã hãm hiếp cô?"
Mặt Mayella méo mó, và cô e rằng cô ta sẽ lại khóc. Thay vào đó, cô ta nói, "Hắn đã làm chuyện hắn toan tính."
Ông Gilmer gợi sự chú ý đến một ngày nóng bằng cách lấy tay vuốt đầu. "Lúc này chỉ có thế," ông ta nói một cách vui vẻ, "nhưng cô cứ ở đó. Tôi mong ông Finch khủng khiếp sẽ có một câu hỏi dành cho cô."
"Đại diện tiểu bang không được tác động đến nhân chứng chống lại luật sư biện hộ," quan tòa Taylor lầm bầm một cách nghiêm túc, "ít nhất lúc này là không."
Bố Atticus đứng dậy tươi cười nhưng thay vì đi đến bục nhân chứng, ông cởi nút áo khoác và móc hai ngón tay cái vào áo gile, rồi ông từ tốn băng qua phòng đi về phía cửa sổ. Ông nhìn ra ngoài, nhưng không có vẻ đặc biệt quan tâm đến những gì ông thấy, rồi ông quay người và đi trở lại bục nhân chứng. Qua nhiều năm dài kinh nghiệm, tôi có thể nói ông đang cố đi tới quyết định về chuyện gì đó.
"Cô Mayella," ông mỉm cười nói, "tôi sẽ không làm cô sợ. Giờ chúng ta hãy làm quen. Cô bao nhiêu tuổi?"
"Đã nói tôi mười chín, đã nói chuyện đó với quan tòa đằng kia rồi." Mayella hất đầu giận dữ về phía quan tòa.
"Cô đã nói như thế, cô đã nói như thế, thưa quý cô. Cô sẽ phải kiên nhẫn với tôi, cô Mayella. Tôi đã già và không thể nhớ tốt như xưa. Tôi có thể hỏi cô một số điều mà cô đã nói rồi, nhưng cô phải cho tôi một câu trả lời, được không? Tốt."
Tôi chẳng thấy có gì trong vẻ mặt của Mayella chứng tỏ giả định của bố Atticus rằng ông đã có được sự hợp tác hết lòng của cô ta. Cô ta đang nhìn ông một cách giận dữ.
"Tôi sẽ không trả lời một chũ nào ông nói chừng nào ông còn tiếp tục coi thường tôi," cô ta nói.
"Sao?" Bố Atticus giật mình.
"Chừng nào ông còn tiếp tục giễu cợt tôi."
Quan tòa Taylor nói, "Ông Finch không giễu cợt cô. Cô sao vậy?"
Mayella liếc nhìn bố Atticus, nhưng cô ta nói với quan tòa, "Chừng nào ông ta còn tiếp tục gọi tôi là quý cô và nói cô Mayella. Tôi không việc gì phải chấp nhận cái kiểu láo xược của ông ta. Tôi không được gọi tới đây để nhận điều đó."
Bố Atticus tiếp tục đi đến cửa sổ và để cho quan tòa Taylor giải quyết vấn đề này. Quan tòa Taylor không phải là nhân vật dễ động lòng, nhưng tôi cảm thấy tiếc cho ông khi ông đang cố giải thích. "Đó chỉ là cung cách của ông Finch," ông ta nói với Mayella. "Chúng tôi đã làm việc trong tòa án này nhiều năm liên tục và ông Finch luôn luôn lịch sự với mọi người. Ông ấy không cố coi thường cô, ông ấy cố tỏ ra lịch sự. Đó chỉ là cung cách của ông ấy."
Quan tòa dựa người vào ghế, "Atticus, hãy tiếp tục với vụ kiện này và để biên bản cho thấy rằng nhân chứng không bị nhục mạ, ngược lại với quan điểm của cô ấy."
Tôi tự hỏi trong đời cô ta có ai gọi cô ta là "quý cô" hay "cô Mayella" không; chắc hẳn là không, vì cô ta khó chịu với kiểu lịch sự thông thường này. Cuộc sống của cô ta thế nào? Tôi nhanh chóng nhận ra.
"Cô nói cô mười chín tuổi," bố Atticus tiếp tục. "Cô có bao nhiêu anh chị em?" Ông đi từ cửa sổ ngược trở lại bục nhân chứng.
"Bảy," cô ta nói, và tôi tự hỏi liệu tất cả họ có giống hạng người tôi đã gặp vào ngày đầu tiên đi học không.
"Cô lớn nhất hả? Chị cả hả?"
"Phải."
"Mẹ cô mất bao lâu rồi?"
"Không biết... lâu lắm rồi."
"Cô có bao giờ đi học không?"
"Đọc và viết tốt như ba tôi đằng kia."
Mayella có vẻ giống như ông Jingle 1 trong một cuốn sách tôi đã đọc.
"Cô đi học được bao lâu?"
"Hai năm... ba năm... không nhớ."
Từ từ, nhưng chắc chắn tôi đã bắt đầu nhận ra chiều hướng trong những câu hỏi của bố Atticus: từ những câu hỏi mà ông Gilmer cho rằng chưa đến độ không cần thiết hoặc không liên quan để cần phải phản đối, bố Atticus lặng lẽ xây dựng trước bồi thẩm đoàn bức tranh về cuộc sống nhà Ewell. Bồi thẩm đoàn biết được những điều sau: chi phiếu cứu trợ của họ không đủ nuôi gia đình, có mối nghĩ ngờ mạnh mẽ rằng ông bố dùng nó để uống rượu - đôi khi ông ta đi vào vũng đầm lầy nhiều ngày và trở về nhà bệnh rũ rượi; thời tiết hiếm khi đủ lạnh để buộc phải mang giầy, nhưng khi trời lạnh, bạn có thể làm những đôi giày tuyệt vời từ những sợi xé từ bánh xe cũ; gia đình kéo nước bằng những chiếc xô từ những con suối chảy ra tại đầu một bãi rác - họ giữ vùng đất quanh đó sạch rác rưởi - và mọi người tự lo cho mình khi muốn giữ sạch sẽ: nếu muốn tắm bạn kéo nước cho riêng bạn; những đứa nhỏ hơn bị cảm liên tục và bị nhiễm giun kinh niên; có một quý bà đôi khi đến hỏi Mayella tại sao cô ta không đi học - cô ta viết ra câu trả lời; đã có hai thành viên trong nhà biết đọc và viết, thì những người còn lại không cần đi học - ba cô cần chúng ở nhà.
"Cô Mayella," bố Atticus nói, như bị buộc lòng phải hỏi, "một cô gái mười chín tuổi như cô tất phải có bạn. Bạn cô là ai?"
Nhân chứng nhíu mày như bối rối. "Bạn hả?"
"Phải, cô không quen ai bằng tuổi cô, hoặc lớn hơn cô, hoặc nhỏ hơn cô sao? Con trai lẫn con gái? Chỉ bạn bè bình thường thôi?"
Vẻ thù địch của Mayella, vốn đã dịu xuống mức độ trung lập miễn cưỡng, lại bùng lên. "Ông lại giễu cợt tôi nữa hả, ông Finch?"
Bố Atticus để cho câu hỏi của cô ta trả lời câu hỏi của ông.
"Cô có yêu thương cha cô không, cô Mayella?" Là câu hỏi kế tiếp của ông.
"Thương ba tôi, nghĩa là sao?"
"Ý tôi là, ông ta có tốt với cô không, ông ta có dễ gần gũi với cô không?"
"Ông ta cũng dễ chịu, trừ khi....."
"Trừ khi nào?"
Mayella nhìn cha cô, người đang ngồi tại ghế của ông ta và dựa vào thanh chắn. Ông ta ngồi thẳng lên và chờ câu trả lời của cô.
"Chẳng trừ khi nào cả," Mayella nói. "Tôi nói ông ấy cũng dễ chịu."
Ông Ewell ngồi dựa trở lại.
"Trừ khi ông ta say rượu, phải không?" Bố Atticus hỏi quá nhẹ nhàng đến độ Mayella gật đầu.
"Ông ta có bao giờ lùng cô không?"
"Ý ông là sao?"
"Khi ông ấy... giận dữ, ông ấy có đánh cô không?"
Mayella nhìn quanh, nhìn xuống người thư ký tòa, nhìn lên quan tòa. "Trả lời câu hỏi đi, cô Mayella," quan tòa Taylor nói.
"Từ nhỏ đến giờ ba tôi chưa từng động đến một sợi tóc của tôi," cô ta tuyên bố một cách chắc nịch. "Ông ấy không bao giờ đụng đến tôi."
Kính của bố Atticus hơi tụt xuống, và ông đẩy nó lên mũi. "Chúng ta đã có một cuộc trao đổi tốt, cô Mayella, và bây giờ tôi nghĩ chúng ta nên đi vào vụ này. Cô nói cô đã yêu cầu Tom Robinson đến bửa một ..... cái gì nhỉ?"
"Một cái tủ, một cái tủ cũ đầy nhóc ngăn kéo bên trong."
"Và cô biết rõ Tom Robinson?"
"Ông muốn nói sao?"
"Ý tôi muốn nói là cô biết anh ta là ai, anh ta sống ở đâu?"
Mayella gật đầu. "Tôi biết hắn ta là ai, hắn đi ngang qua nhà tôi mỗi ngày."
"Đây là lần đầu cô yêu cầu anh ta vào bên trong hàng rào?"
Mayella hơi giật mình trước câu hỏi. Bố Atticus đi chậm rãi đến cửa sổ, như ông làm nãy giờ: ông sẽ hỏi một câu, rồi nhìn ra, chờ câu trả lời. Ông không thấy cô ta bất giác giật mình, nhưng theo tôi ông biết cô ta rúng động. Ông quay sang và nhướn mày. "Đây..." Ông lại mở lời.
"Phải, lần đầu."
"Trước đó cô chưa bao giờ yêu cầu anh ta vào bên trong hàng rào à?"
Bây giờ cô ta đã chuẩn bị. "Không, tôi chắc chắn là không."
"Một lần nói không là đủ rồi," bố Atticus nói một cách bình thản. "Trước đây cô chưa từng nhờ anh ta làm việc gì lặt vặt cho cô chứ?"
"Có thể," Mayella thừa nhận. "Có nhiều tên mọi đen quanh đó."
"Cô có thể nhớ bất kỳ lần nào không?"
"Không."
"Được rồi. Bây giờ tới những gì đã xảy ra. Cô nói Tom Robinson ở sau lưng cô trong khi cô quay lại, đúng vậy không?"
"Đúng."
"Cô nói anh ta bóp cổ cô, chửa rủa và nói bậy bạ.... đúng vậy không?"
"Đúng."
Trí nhớ của bố Atticus bất ngờ trở nên chính xác. "Cô nói hắn tóm lấy tôi, bóp cổ tôi và hãm hiếp tôi - phải vậy không?"
"Tôi đã nói vậy."
"Cô nhớ hắn đánh vào mặt cô à?"
Nhân chứng do dự.
"Cô có vẻ chắc rằng hắn bóp cổ cô, suốt thời gian đó cô chống trả lại, nhớ không? Cô đã đá và gào rú hết sức của cô. Cô nhớ anh ta đánh vào mặt cô hả?"
Mayella im lặng. Có vẻ như cô ta đang cố hiểu rõ một thứ gì đó. Trong phút chốc tôi nghĩ cô ta đang thực hiện trò chơi của tôi và của ông Heck Tate, giả vờ như có một người trước mặt chúng tôi. Cô ta nhìn ông Gilmer.
"Đó là một câu hỏi dễ, cô Mayella, vì vậy toi sẽ thử một lần nữa. Cô có nhớ anh ta đánh vào mặt cô không?" Giọng của bố Atticus đã mất vẻ dễ chịu; ông đang nói bằng giọng khô khan, đầy vẻ chuyên nghiệp xa cách của ông. "Cô có nhớ anh ta đánh vào mặt cô không?"
"Không, tôi không nhớ hắn ta có đánh vào mặt tôi không. Ý tôi là phải tôi có nhớ, hắn ta đánh tôi."
"Câu sau mới là câu trả lời của cô phải không?"
"Hả? Phải, hắn đã đánh ...... tôi chỉ không nhớ rõ, tôi chỉ không nhớ.... tất cả xảy ra quá nhanh."
Quan tòa Taylor nhìn Mayella một cách nghiêm khắc. "Đừng khóc, cô kia......" Ông ta lên tiếng, nhưng bố Atticus nói, "Cứ để cô ta khóc, nếu cô ta muốn, thưa quý tòa. Chúng ta còn rất nhiều thời gian mà."
Mayella khịt mũi giận dữ nhìn bố Atticus. "Tôi sẽ trả lời bất cứ câu hỏi nào ông đưa ra - gọi tôi đến đây rồi chế nhạo tôi, phải không? Tôi sẽ trả lời bất cứ câu hỏi nào ông đưa ra....."
"Vậy là tốt," bố Atticus nói. "Chỉ vài câu nữa thôi. Cô Mayella, đừng lấy làm nhàm chán, cô đã khai là bị cáo đánh cô, bóp cổ cô và cưỡng dâm cô. Tôi muốn cô bảo đảm cô biết đúng người đàn ông đó. Cô nhận dạng được người đàn ông đã hiếp dâm cô chứ?"
"Được, đó là hắn ngay đằng kia."
Bố Atticus quay sang bị cáo. "Tom, đứng lên. Hãy để cô Mayella nhìn anh cho kỹ. Phải người đàn ông này không, cô Mayella?"
Đôi vai mạnh mẽ của Tom Robinson nhúc nhích dưới lớp áo sơ mi mỏng của anh. Anh nhỏm dậy và đứng với bàn tay phải đặt trên lưng ghế. Anh ta có vẻ thiếu cân đối một cách kỳ cục, nhưng đó không phải do cách anh ta đứng. Cánh tay trái của anh ta ngắn hơn cánh tay phải đến ba tấc, và lủng lẳng bên hông. Cánh tay đó tận cùng bằng bàn tay nhăn nhúm, và từ ban công chỗ tôi ngồi tôi có thể thấy nó chẳng còn hữu dụng gì cho anh ta.
"Scout," Jem thì thào. "Scout, nhìn kìa! Mục sư, anh ta bị tật."
Mục sư Sykes chồm sang tôi và thì thầm với Jem. "Cậu ta bị kẹt vào máy tách hạt bông, bị cuốn vào máy tách hạt bông của ông Dulphus Raymond hồi cậu ta còn nhỏ... máu chảy dữ lắm... tuốt rách hết các bắp thịt tới tận xương...."
Bố Atticus nói, "Đây có phải là người đã cướng hiếp cô không?"
"Chắc chắn là hắn."
Câu hỏi kế tiếp của bố Atticus rất ngắn gọn . "Như thế nào?"
Mayella giận dữ. "Tôi không biết hắn làm nó như thế nào, nhưng hắn đã làm chuyện đó - tôi đã nói tất cả xảy ra nhanh đến mức tôi..."
"Bây giờ chúng ta hãy xem xét chuyện này một cách bình tĩnh..." Bố Atticus bắt đầu, nhưng ông Gilmer xen vào bằng cách phản đối: ông ta không phải là không liên quan hoặc không quan trọng, nhưng Atticus đang bắt nạt nhân chứng.
Quan tòa Taylor bật cười rõ tiếng. "Ô, ngồi xuống đi Horace. Ông ấy không làm điều gì như thế đâu. Nếu có, thì nhân chứng đang bắt nạt Atticus đấy chứ."
Quan tòa Taylor là người duy nhất trong phòng xử án cười thành tiếng. Ngay cả những đứa bé cũng im lặng, và bất chợt tôi tự hỏi liệu chúng có bị ngạt thở trên bầu ngực của mẹ chúng không.
"Bây giờ," bố Atticus nói, "cô Mayella, cô đã khai rằng bị cáo bóp cổ cô và đánh cô .... cô không nói rằng anh ta lên đến đằng sau cô và đánh cô bất tỉnh, mà cô đã quay lại và thấy anh ta đứng ở đó....." Bố Atticus đã trở lại đứng sau cái bàn của ông, và ông nhấn mạnh lời lẽ của mình bằng cách gõ các khớp ngón tay lên bàn "... cô có muốn xem xét lại lời khai của cô không?"
"Ông muốn tôi nói điều gì đó mà nó không xảy ra à?"
"Không, thưa cô, tôi muốn cô nói điều mà nó đã xảy ra. Làm ơn kể cho chúng tôi nghe một lần nữa, chuyện gì đã xảy ra?"
"Tôi đã kể những gì xảy ra rồi."
"Tôi đã khai rằng cô quay lại và thấy anh ta ở đó. Lúc đó anh ta mới bóp cổ cô hả?"
"Phải."
"Sau đó anh ta buông họng cô ra và đánh cô hả?"
"Tôi đã nói hắn làm vậy."
"Anh ta làm bầm mắt trái của cô bằng nắm đấm tay phải của anh ta à?"
"Tôi né và nó.... nó trượt ngang, nó xảy ra như vậy đó. Tôi né và nó trượt ngang." Mayella cuối cùng đã thấy ra vấn đề.
"Bất ngờ cô lại rất rõ ở điểm này. Cách đây một lát cô không nhớ rõ, phải không?"
"Tôi nói là hắn đá đánh tôi."
"Đúng rồi. Hắn bóp cổ cô, hắn đánh cô, rồi hắn cưỡng hiếp cô, đúng vậy không?"
"Chắc chắn là vậy."
"Cô là một cô gái khỏe mạnh, suốt thời gian đó cô làm gì, chỉ đứng đó thôi sao?"
"Tôi đã nói tôi gào lên đá lại và chống trả...."
Bố Atticus đưa tay lên giở kính ra, quay mắt phải còn tốt của ông sang nhân chứng, và dồn dập hỏi cô ta. Quan tòa Taylor nói, "Mỗi lần một câu hỏi thôi, Atticus. Hãy để nhân chứng còn kịp trả lời."
"Được rồi, tại sao cô không chạy?"
"Tôi đã cố...."
"Cố làm gì? Điều gì ngăn cản cô?"
"Tôi.... hắn ta vật tôi xuống. Hắn đã làm vậy đó, hắn vật tôi xuống và đè lên tôi."
"Cô kêu gào suốt thời gian đó à?"
"Chắc chắn rồi."
"Vậy tại sao đứa em kia không nghe tiếng cô? Chúng ở đâu? Ở bãi rác hả?"
"Chúng ở đâu."
Không trả lời.
"Tại sao tiếng kêu gào của cô không làm chúng chạy đến? Bãi rác gần hơn khu rừng, đúng không?"
Không trả lời.
"Hay cô không kêu gào gì cả cho đến khi cô thấy cha cô ngay cửa sổ? Cô đã không nghĩ đến việc kêu gào cho đến lúc đó, đúng không?"
Không trả lời.
"Có phải ban đầu cô gào vào mặt cha cô thay vì vào mặt Tom Robinson? Đúng vậy không?"
Không trả lời.
"Ai đã đánh đập cô? Tom Robinson hay cha cô?"
Không trả lời.
"Cha cô thấy điều gì ngay cửa sổ, tội cưỡng dâm hay sự chống trả quyết liệt lại nó? Tại sao cô không nói sự thật, cô bé, Bob Ewell không hề đánh cô sao?"
Khi bố Atticus quay đi khỏi chỗ Mayella, trông bố có vẻ như đang đau quặn dạ dày, nhưng khuôn mặt của Mayella là sự trộn lẫn giữa khiếp sợ và giận dữ. Bố Atticus ngồi xuống một cách mệt mỏi và lau chùi mắt kính của ông bằng chiếc khăn tay.
Bất ngờ Mayella trở nên rành mạch. "Tôi có điều muốn nói," cô ta nói.
Bố Atticus ngẩng đầu lên. "Cô muốn nói với chúng tôi những gì xảy ra à?"
Nhưng cô không nghe lòng trắc ẩn trong lời đề nghị của ông. "Tôi có điều muốn nói và sau đó tôi sẽ không nói nữa. Rằng tên mọi đen đằng kia đã cưỡng hiếp tôi và nếu quý ông tử tế không chịu làm gì về chuyện này thì tất cả các ông đều là đồ hèn nhát tệ hại, đồ hèn nhát tệ hại, tất cả lũ các ông. Cái kiểu tử tế của các ông chẳng đi tới đâu hết - cái kiểu nói thưa cô hay cô Mayella chẳng được cái nước chết gì cả, ông Finch...."
Sau đó cô òa khóc. Hai vai cô run theo nhịp thổn thức giận dữ. Cô ta giữ đúng lời của mình. Cô ta không trả lời câu hỏi nào nữa, cả khi ông Gilmer cố đưa cô trở lại đúng hướng. Tôi đoán nếu cô ta không nghèo khổ và ít học như thế, quan tòa Taylor chắc đã bỏ tù cô ta vì tội khinh miệt mà cô ta đã thể hiện với mọi người trong phòng xử án. Bằng cách nào đó bố Atticus đã tác động nặng nề đến cô ta theo một cách mà tôi không rõ, nhưng ông không thấy vui khi làm vậy. Ông ngồi cúi đầu xuống, và tôi chưa từng thấy bất cứ ai nhìn ai với vẻ căm ghét như Mayella thể hiện khi cô ta rời bục nhân chứng đi ngang bàn của bố Atticus.
Khi ông Gilmer nói với quan tòa Taylor rằng bên công tố tạm ngừng, quan tòa Taylor nói, "Đã đến lúc tất cả chúng ta nghỉ ngơi. Chúng ta sẽ tạm nghỉ mười phút."
Bố Atticus và ông Gilmer gặp nhau trước bục quan tòa và thì thầm, rồi họ rời phòng xử án bằng cửa đằng sau bục nhân chứng, đó là dấu hiệu cho tất cả chúng tôi vươn vai xả hơi. Tôi phát hiện rằng mình đang ngồi ở mép một chiếc ghế dài, và tôi hơi bị tê chân. Jem đứng lên và ngáp. Dill cũng làm y như vậy và mục sư Sykes lấy mũ lau mặt. Nhiệt độ dễ tới chín mươi độ 2, ông nói.
Ông Braxton Underwood, người ngồi lặng lẽ suốt trên ghế dành cho giới báo chí, tập trung toàn bộ tâm trí để lắng nghe những lời khai, lướt đôi mắt cau có khắp ban công dành cho người da màu, và gặp ánh mắt tôi. Ông khịt mũi và nhìn chỗ khác.
"Jem," tôi nói, "Ông Underwood vừa nhìn tụi mình."
"Không sao đâu. Ông ta không nói gì với bố Atticus đâu, ông t sẽ đưa nó vào mục xã hội của tờ Tribune." Jem quay lại với Dill, giải thích, tôi nghĩ vậy, những điểm hay của phiên tòa cho nó nghe, nhưng tôi tự hỏi những điểm đó là gì. Không hề có những cuộc tranh luận dài dòng giữa bố Atticus và ông Gilmer về bất cứ điểm nào, ông Gilmer có vẻ như truy tố một cách miễn cưỡng; các nhân chứng bị dắt mũi như những con lừa, ít có lời phản đối. Nhưng bố Atticus từng nói với chúng tôi rằng trong phòng xử của quan tòa Taylor bất cứ luật sư nào biết luận giải chặt chẽ các chứng cứ thường rốt cuộc lại nhận những hướng dẫn chính xác từ quan tòa. Bố chắt lọc điều này cho tôi để ngụ ý rằng quan tòa Taylor có thể trông uể oải và điều hành phiên tòa với vẻ buôn ngủ, nhưng ông hiếm khi bị lật ngược, và rằng phải qua thử thách mới biết dở hay. Bố Atticus nói ông là quan tòa tốt.
Hiện thời quan tòa Taylor đã trở lại và leo lên chiếc ghế xoay của ông. Ông móc một điếu xì gà từ túi áo gile ra và xem xét nó một cách suy tư. Tôi thúc Dill. Sau khi qua được sự kiểm tra của quan tòa, điếu thuốc bị cắn một cách không thương tiếc. "Đôi khi mình phải cúi xuống để theo dõi ông ta," tôi giải thích. "Bây giờ nó sẽ chiếm hết buổi chiều của ông ta. Rồi mày coi." Không biết bên trên đang chăm chú nhìn mình, quan tòa Taylor giải quyết mẩu xì gà bị cắn đứt bằng cách đẩy nó một cách khéo léo ra môi ông và kêu, "Phù!" Ông ta phun nó vào ống nhổ một cách chính xác đến độ chúng tôi có thể nghe nó rơi bõm một tiếng nào đó. "Tao dám chắc ông ta là vô địch trong trò nhai giấy thành cục tròn rồi ném," Dill lầm bầm.
Như một nguyên tắc, giờ giải lao nghĩa là mọi người ra ngoài hết, nhưng hôm nay người ta không rời chỗ. Ngay cả những ông Idler, những người không thể làm đám trẻ tuổi xấu hổ rời chỗ ngồi để nhường cho họ, vẫn đứng dọc theo các bức tường. Tôi đoán ông Heck Tate đã dành riêng nhà vệ sinh hạt cho các nhân viên tòa án.
Bố Atticus và ông Gilmer quay lại và quan tòa Taylor nhìn đồng hồ của mình. "Ta sẽ tiếp tục tới bốn giờ," ông nói, điều này gợi tò mò, vì đồng hồ tòa án hẳn đã báo giờ ít nhất hai lần. Tôi đã không nghe nó hoặc cảm thấy những dao động của nó.
"Chúng ta kết thúc trong chiều nay được không?" Quan tòa Taylor hỏi. "Sao, Atticus?"
"Tôi nghĩ ta làm được," bố Atticus nói.
"Ông có bao nhiêu nhân chứng?"
"Một."
"Vậy gọi anh ta lên đi."
--- ------ ------ ------ -------
1 Jingle: một nhân vật trong tiểu thuyết The Pickwick Papers của Charles Dickens, người thường bày tỏ ý kiến bằng những câu không trọn nghĩa.
2 Đây là độ Fahrenheit, bằng khoảng 32 độ C.
